Compassie: “Verdriet om het leed of de moeilijkheden van anderen, met de drang om te…
Compassie: “Verdriet om het leed of de moeilijkheden van anderen, met de drang om te helpen.” (Webster’s Dictionary)
…”Een filosofie die streeft naar vrede, vrijheid en welvaart – waarvan de aanhangers algemeen beschouwd worden als ongevoelig, baatzuchtig en onmenselijk.”
Deze laatste betekenis is een tegenstrijdige, maar tamelijk nauwkeurige omschrijving van de libertarische beweging in Amerika en ook in België en Nederland. Deze omschrijving, hoe tegenstrijdig ook, draagt veel bij aan de verklaring waarom het libertarisme niet succesvoller geweest is in het verkrijgen van de algemene waardering en de steun die het toch zeer zeker verdient.
Het is bijzonder ongelukkig dat libertariërs beschouwd worden als onmenselijk, iets wat helemaal is te vermijden. Libertarisme is tegelijkertijd de meest ethische ideologie én, inherent daaraan, die met de meeste compassie. Wij zoeken een wereld van vrijheid, vrede, rechtvaardigheid en welvaart, gebaseerd op respect voor iedereen, onafhankelijk van ras, kleur, leeftijd, sekse of overtuiging. Bovendien stellen wij dat een dergelijke wereld er kan komen zonder opoffering van het individu, zonder het creëren van een sociale elite met speciale privileges en zonder dwang.
Wij kunnen onze principes en programma’s zeer sterk verdedigen op veel terreinen: filosofisch, ethisch, economisch en pragmatisch. Onze visie van een libertarische toekomst is niet die van een maatschappij waarin een paar rijke mensen leven in kastelen op een heuvel, terwijl ieder ander onderworpen en arm is. In tegendeel, de libertarische visie is die van een wereld waarin bijna iedereen gezond is en welvarend en verstandig en vrij om zijn eigen doeleinden op zijn eigen wijze na te streven. Die van een wereld waarin dwang helemaal niet bestaat en waarin alle mensen, zo ze elkaar al niet respecteren, dan toch tolereren. Het is moeilijk om je een welwillender of meelevender beeld voor te stellen van een menselijke samenleving.
Waarom dan worden libertariërs en libertarisme zo vaak beschouwd als onmenselijk? Er zijn een aantal redenen.
De onmenselijke libertariër
De eerste en meest duidelijke reden dat libertariërs als onmenselijk worden beschouwd is dat wij overheidsprogramma’s willen afschaffen die algemeen beschouwd worden als hulp aan de armen, zoals bijstand, AOW en WW. Wij moeten veel duidelijker aantonen dat de overheid de armen eerder schade toebrengt dan hen helpt en dat als we de overheid uit de levens van de armen kunnen halen, dat dan zal leiden tot een netto voordeel voor hen. Over de manier waarop dit kan kom ik nog terug.
Ten tweede, de nadruk die veel libertariërs leggen op kapitalisme en het recht op het maken van winst in het bijzonder en op economische waarden (vs. menselijke waarden) in het algemeen, maken dat wij baatzuchtig lijken. Het feit dat een behoorlijk aantal libertariërs inderdaad baatzuchtig zijn maakt het er niet beter op.
Voor een deel is dit een kwestie van woorden en accenten. Zoals Michael Emerling aantoont, zijn er een aantal woorden (zoals bijvoorbeeld “kapitalisme” en “big business”), die een zeer negatieve bijbetekenis hebben (los van hun juiste definitie).
Om deze negatieve gevoelens te vermijden en om te voorkomen dat onze communicatie met anderen kompleet mislukt, moeten we woorden gebruiken die een veel positievere gevoelswaarde hebben. Woorden zoals de vrije markt, vrij ondernemerschap en heel simpel economische witheid. Heel veel mensen zijn tegen “big business” en “kapitalisme”, maar wie, behalve een verstokte statist, kan tegen “economische vrijheid” zijn?
Om de schijn te vermijden dat wij ons teveel bezighouden met “economische waarden” zoals eigendom en winst, ten koste van “menselijke waarden”, zoals mensen en hun noden, zouden we meer aandacht moeten schenken aan al het goede dat vrijheid doet voor gewone mensen in hun dagelijks leven en aan de ellende die dwang en overheid aanrichten.
Aan die schijnbaar ongeneeslijk harde libertariërs die ervan genieten om te zeggen: “Ik interesseer me totaal niet voor jou of je problemen. Ik wil alleen met rust gelaten worden door de overheid.”, zeg ik: “Word wakker! Hoe waarschijnlijk denk je werkelijk dat het is dat de overheid je met rust laat of dat je anderen kunt overtuigen om te vechten voor de vrijheid als alle andere kiezers je ervaren als een wreed, harteloos monster? In je eigen belang zou je moeten pretenderen dat je van mensen houdt, zelfs als je ze in werkelijkheid haat.”
Ten derde is er het probleem van libertariërs die vaak argumenten gebruiken die te technisch zijn of te ver verwijderd van de werkelijkheid. De reden dat ik tegen minimumloonwetten ben is niet omdat Böhm-Bawerk bewezen heeft dat je waarde niet kunt meten zonder een marktprijs. Ik ben tegen minimumloonwetten omdat ze mensen schade berokkenen.
De reden dat ik het begrip recht ondersteun, is niet omdat Ayn Rand in “The Objectivist Ethics” bewezen heeft dat het concept waardeafhankelijk is en afgeleid van het voorgaande concept leven. Ik ondersteun het begrip “recht” omdat ik geloof dat individueel respect voor vrijheid en de verdediging ervan essentieel is voor een maatschappij waarin de mens waardigheid, vrijheid en welvaart kan hebben.
Het begrijpen van abstracte principes en het in staat zijn om technische argumenten te geven, is essentieel voor het compleet begrijpen en verdedigen van de vrijheid. Echter, dergelijke argumenten te benadrukken ten koste van “gezond verstand”-verdediging van de vrijheid, in termen van de toepassingen en waarden voor werkelijke mensen in de werkelijke maatschappij, zal er vaak alleen maar toe leiden dat men niet meer naar je luistert.
Ik wil nu graag bespreken hoe we voor de vrijheid kunnen argumenteren op een wijze die aan je gehoor duidelijk maakt dat je gelijktijdig (1) ethisch, (2) praktisch en (3) meevoelend bent.