Ga naar deel 1 De mens heeft geen automatische…
Ga naar deel 1
De mens heeft geen automatische overlevingscode. Wat hem speciaal onderscheidt van alle levende dingen is de noodzakelijkheid om te handelen in het licht van alternatieven door middel van een vrije keuze. Hij weet niet automatisch wat goed voor hem is of kwaad, van welke waarde zijn leven afhangt, welke gedragslijn er vereist wordt. Mompelt u iets over een instinct van zelfbehoud? Een instinct van zelfbehoud is precies datgene wat een mens niet bezit. Een “instinct” is een nooit falende en automatische vorm van kennis. Een wens is niet een instinct. Een wens om te leven verschaft u niet de kennis die gevraagd wordt om te leven. Een zelfs de wens van iemand om te leven is niet automatisch: uw geheime kwaal vandaag is, dat u déze wens juist nièt hebt. Uw angst voor de dood is niet een liefde voor het leven en zal u niet de benodigde kennis geven om het te behouden. De mens moet zijn wetenschap vergaren en zijn handelingen kiezen door het volgen van een denkproces, waartoe de natuur hem niet zal dwingen dit uit te voeren. De mens heeft de macht om te handelen als zijn eigen vernietiger en dat is de manier waarop hij heeft gehandeld gedurende het grootste gedeelte van zijn geschiedenis.
Een levend ding dat zijn middelen tot voortbestaan zou beschouwen als kwaad, zou niet blijven leven. De plant die zou worstelen om haar wortels kapot te maken, een vogel die zou vechten om zijn vleugels te breken, zouden het niet lang uithouden in het bestaan, dat zij beledigden. Maar in de geschiedenis van de mens is een strijd gevoerd om zijn verstand te verloochenen en te vernietigen. De mens wordt een rationeel wezen genoemd, maar rationaliteit is een kwestie van kiezen – en het alternatief dat zijn natuur hem aanbiedt is: rationeel wezen of zelfmoord-dier. Een mens moet mens zijn – door keuze – hij moet zijn leven beschouwen als een waarde – door keuze – hij moet leren het te handhaven – door keuze – hij moet de waarden ontdekken die dat vraagt en zijn deugden in praktijk brengen – door keuze. Een code van waardes, geaccepteerd door een keuze is een morele code. Wie u ook bent, u die mij nu hoort, ik spreek nu tot het laatste levende restje in u wat nog ongerept is overgebleven, tot het verstand van het menselijk wezen, tot uw verstand. En ik zeg: Er bestaat een moraliteit van de rede, een moraliteit eigen aan de mens, en het Leven van de Mens is zijn waarde.
Alles wat goed is voor het leven van een rationeel wezen is goed, alles wat het vernietigt is kwaad. Het menselijk leven, zoals het door zijn natuur vereist is, is niet het leven van een gewetenloze schurk, van een uitbuiter, of van een “louche” mysticus. Maar het leven van een denkend wezen – niet het leven door middel van geweld of bedrog, maar het leven door middel van prestatie – niet het voortbestaan ten koste van iedere prijs, aangezien er maar één prijs bestaat die betaald moet worden voor het in leven blijven van de mens: het verstand.