Boek: Afschaffing van oorlog als een realistisch doel

Onder deze titel verscheen een klein boekje, geschreven door Gene Sharp, van de Stichting Voorlichting Actieve Geweldloosheid.

Het boekje past eigenlijk heel goed in de meer ‘radicale’ richting van de Libertarische beweging, want het draagt een aantal alternatieven aan voor de bescherming van de Burgers, die anders is dan de ‘klassieke’ van een staand leger, en militaire middelen. Ze illustreert dit met een aantal praktijkvoorbeelden, vandaar dat hier over een realistische aanpak geschreven wordt.

Praktische voorbeelden zijn: het verzet van de Tsjechen tegen de Russen, de stakingen en de niet-samenwerking van de Duitsers in de Weimarrepubliek tegen de Kapp-putsch in 1920, en nog een aantal andere voorbeelden. Gene Sharp onderkent ook het feit, dat Regeringen onderdrukkend tegen de eigen burgers kunnen optreden, en laat zien, dat ook hier de mensen meer kunnen doen om zich te verzetten dan ze doorgaans denken. En dat dit niet noodzakelijkerwijs gedaan hoeft te worden met het gebruik van geweld. Gene Sharp probeert ons dan ook bewust te maken van de veelheid van methodes waar wij gebruik van kunnen maken om ons tegen onderdrukking te verdedigen. Al deze methodes worden dan door de verzamelnaam: ‘Sociale Verdediging’ aangeduid.

Toch, hoe overtuigend het boekje ook moge lijken, het maakt op mij de indruk niet een echt antwoord te geven op het gevaar van onderdrukking, maar kan meer gezien worden als een stimulans tot zelf nadenken over alternatieven anders dan die door een Staat of een Regering gegeven worden van het beschermen van (de) Burgers in een samenleving.

Laat ik dit eens illustreren met een voorbeeld, en dan op een heel ander gebied, zodat de denkfout goed helder wordt, die in dit boekje zit, en wel een medisch voorbeeld.

Niet zo lang geleden kwam er iemand bij mij langs, die mij wist te vertellen dat hij een methode had ontdekt om de wereld te verlossen van alle ziektes.

“Het is echt heel eenvoudig” zei hij. „Als ik ziektes wil laten verdwijnen, dan ga ik eerst een grondige studie maken van het functioneren van het menselijk lichaam, van de natuurkunde, de scheikunde, de biologie enz. Als deze studie mij teveel wordt, dan richt ik een groep op van verschillende mensen, die zich elk afzonderlijk gaan bezig houden met één van deze vakken. Nadat dit gebeurd is, gaan wij een laboratorium en een ziekenhuis oprichten waardoor wij in de gelegenheid worden gesteld alle ziektes grondig te bestuderen. Als wij nu op deze manier precies te weten gekomen zijn, hoe ziektes werken, hoe ze veroorzaakt worden, en hoe ze het beste gedijen, gaan wij geneesmiddelen uitvinden voor elke ziekte afzonderlijk. Nadat dit gebeurd is, gaan wij de wereld hiervan in kennis stellen door de media op de hoogte te stellen van onze geweldige geneesmiddelen. Wij gaan dan een geweldige reclamecampagne starten, zodat iedereen op de hoogte gebracht wordt van onze geweldige ontdekkingen. En als de aandacht van iedereen op ons gevestigd is, gaan wij fabrieken oprichten om te garanderen dat er voldoende van al deze geneesmiddelen voorradig zijn. Dan gaan wij de mensen grondig voorlichten, hoe deze geneesmiddelen moeten worden gebruikt. En voila! Nadat dit gebeurd is, is de mensheid bevrijd van alle ziektes.”

Dat deze ‘oplossing’ realistisch is, demonstreerde hij vervolgens door erop te wijzen, dat wij tot nu toe al heel veel ziektes op deze manier genezen hebben. Hij kon echt honderduizenden voorbeelden aanhalen. (Jezus zou er jaloers op worden, want hij had maar twee handen, en kon daarom onmogelijk alle zieken van de wereld aanraken en zo genezen).

Het boekje van Gene Sharp maakt op mij precies dezelfde indruk als dit voorbeeld, alleen neemt hij niet de ziekte als uitgangspunt, maar de oorlog, en alles wat ermee samenhangt. Het is daarom een schoolvoorbeeld, niet van realisme, maar van idealisme. Want mensen die op deze manier ‘oplossingen’ aandragen verwarren gevolg met oorzaak.

Ze beschrijven reële gebeurtenissen, die inderdaad voorkomen, maar verontachtzamen datgene wat deze gebeurtenissen mogelijk maakt. Ze verontachtzamen de logica.

Heden ten dage maken veel mensen deze fout. Heel veel mensen klinken in mijn oren als die man, die beweerde dat ezels balken, omdat gras groen is. En toen erop gewezen werd, dat dit toch onmogelijk kon kloppen, werd hij kwaad. Want gras is toch groen, en ezels balken toch? Dat weet de stomste ezel toch? Hoe durft wie dan ook dan het tegenovergestelde te beweren?

Toch kan het boekje van Gene Sharo een bijdrage leveren tot een meer rechtvaardige samenleving. Maar dan niet als iets wat een oplossing aanreikt, maar meer doordat het tot nadenken aanleiding geeft. En wie weet, veranderen hierdoor veel balkende ezels toch nog in weldenkende mensen die iets te zeggen hebben, waardoor er werkelijk realistische oplossingen gevonden worden voor het probleem van de oorlog.

Sharp, Gene Afschaffing van oorlog als een realistisch doel; geweldloze sancties in plaats van dictatuur, massamoord, oorlog en onderdrukking / Gene Sharp; (vert. uit het Engels door E. Bayens en A. van Etten; eindred. Wim Robben). – Zwolle: Stichting Voorlichting Aktieve Geweldloosheid (SVAG). – (Brochure-reeks Aktieve Geweldloosheid; dl. 8).

Vert. van resp.: Making the abolition of war a realistic goal. – New York, 1980; en: Investigating new options in conflict and defense. – Australië, 1982. ISBN 90-6346-308-1.

SISO 399.24 UDC 323.25 NUGI 667

Trefw.: geweldloosheid/sociale verdediging.