Steeds als ik een krant lees, dan dringt het besef weer in volle hevigheid tot mij door dat de…
Steeds als ik een krant lees, dan dringt het besef weer in volle hevigheid tot mij door dat de politici niet het beste met ons, het volk, voor hebben. En dit leidt mij dan wel eens tot de vraag: “Waarom doen de politici wat zij doen?”
Sommige mensen denken dat politici steeds gemotiveerd zijn door geld. Maar dat lijkt mij tamelijk onwaarschijnlijk. Veel politici geven veel beter betaalde banen op om politicus te worden. Een baan als directeur van een groot bedrijf verdient al gauw twee tot drie maal zoveel als die van minister. Bovendien waren de meeste politici al zeer druk bezig binnen hun politieke partij, of de jongeren-afdeling, voordat de carrière-kans in de politiek zich voordeed.
Voor vrijwel alle politici geldt eveneens dat idealisme waarschijnlijk niet de drijfveer is. Behalve politici van sommige splinterpartijtjes houden de meeste politici zich namelijk met name bezig met het verkondigen van wat de mensen graag willen horen. Dit helpt hen als politicus immers bij het maken van carrière: de partij moet zo meer stemmen krijgen. De uit de verkiezingen voortkomende regering hangt altijd aan elkaar van compromissen, waarbij de politici hun uiterste best doen om zoveel mogelijk belangengroepen van dienst te zijn (om de toekomst van de partij bij de volgende verkiezingen veilig te stellen).
Na het afvallen van geld en idealisme als drijfveren voor de doorsnee politicus, blijven dan macht en status over. De politici willen graag aan de macht komen. De politici willen graag status. “Een puur menselijke eigenschap”, hoor ik u al denken. Ongeveer de helft van de mensheid lijkt inderdaad voornamelijk geïnteresseerd te zijn in macht en status. Hoeveel mensen kopen niet een grote auto of een groot huis om indruk te maken op kennissen? Hoeveel mensen bedenken niet constant hoe anderen over hen denken? Hoeveel mensen maken niet een glansrijke carrière, alleen maar om indruk te maken op de wereld? Hoeveel mensen leven niet hun leven door de ogen van anderen?
De status-gerichte mensen zijn vaak “hint-mensen”. De mensen die niet discussiëren vanwege de inhoud, maar uitsluitend om te winnen op punten. Dit om hun ego op te krikken. Om indruk te maken, mogen zij dus in het gesprek nooit onderuit worden gehaald, en daarom spreken zij vage taal. Ze gebruiken constant hints in plaats van te zeggen waar het op staat, met als oogmerk hun neus niet te stoten.
Waarom zijn deze mensen zo geïnteresseerd in status? Om zich belangrijk te voelen! Maar waarom willen die mensen zich dan belangrijk voelen? Omdat ze op zoek zijn naar zelf-respect! Ze proberen zelf-respect te verkrijgen door belangrijk gevonden te worden door anderen. De status-gerichte mensen proberen meestal zelf-respect te krijgen door “de bocht af te snijden”: ze willen zich belangrijk voelen, en doen zich daarom anders voor dan ze zijn – zodat ze status krijgen. Door die status voelen ze zich dan belangrijk. Het leidt dan echter wel tot een soort nep-zelf-respect. Zelf-respect met de bijsmaak dat je eigenlijk niets meer voorstelt dan een lege huls.
Op zich lijkt dit hele spel een tamelijk onschuldige en typisch menselijke poppenkast. Maar even doordenken laat zien dat de uiterste consequentie van dit soort denken levensgevaarlijk is. De hoogste vorm van status is namelijk macht. Men heeft dan namelijk de status om te beslissen wat andere mensen moeten doen; men is de leider. Wat is het toppunt van macht? Als je mensen naar je pijpen kunt laten dansen. Als je volledig met mensen kunt doen wat je wilt. Als je mensen in je bezit hebt. Wat is het beste bewijs dat je iets in je bezit hebt? Als iemand met een auto mag rijden, is hij dan werkelijk de bezitter van die auto? Het is dan nog niet zeker. Hij heeft misschien het recht om er in te rijden, maar hij mag er misschien niet alles mee doen wat hij wil. Misschien is het wel een lease-auto. Hij kan de auto dan niet ongestraft met een bijl aan stukken slaan. Als je werkelijk iets bezit, dan is het beste en uiterste bewijs daarvan dat je het zonder nadelige consequenties voor jezelf aan stukken kan slaan met een bijl; dat je het kunt vernietigen!
Zo geldt ook dat het beste bewijs van macht is, dat je mensen kunt vernietigen. Hoe machtig was Caesar niet, die kon beslissen wie er voor de leeuwen ging? Hoe machtig was Stalin niet, die een record aantal mensen over de kling heeft gejaagd? Is het niet het toppunt van macht om een medemens te kunnen martelen? Om te beslissen hoe een ander kronkelt, en ondraaglijke pijnen heeft. Het is niet voor niets dat de doodskop een belangrijk symbool was van de Nazi’s. Het symbool van vernietiging is het symbool van macht.
Natuurlijk zijn de gedachtengangen van de meeste van onze politici niet dermate ongezond. Maar er is een lichte tendens in die richting. De politici zijn er op uit om wetten op te stellen die bepalen wat andere mensen al dan niet mogen doen. Het mogen beperken van de keuzes van andere mensen is al heel veel macht. Je bent echt heel belangrijk voor andere mensen, als je wetten mag maken die bepalen wat die andere mensen niet mogen doen – of juist verplicht zijn wel te doen! Natuurlijk krijgen de politici een enorme kick van die macht. En natuurlijk bedenken ze voor zichzelf allerlei redenen waarom het goed was om zus en zo te beslissen. En natuurlijk gaan ze dat dan zelf geloven, omdat ze anders te veel last zouden krijgen van hun geweten. Dit proces noemt men wel “rationaliseren”.
Het eveneens op status beluste publiek verdedigt dan met vuur de beslissingen van de politici. De eigenwijze boer die de wijsheid van onze leiders in twijfel trekt, zou immers nooit zelf een wijs man kunnen zijn. Wie echter nog beter dan de politici begrijpt waarom deze wijze politici zodanig hebben gehandeld, moet zelf ook een heel wijs man zijn. Vandaar dat veel mensen wijsheid veinzen in plaats van boerennuchterheid te betrachten. Met de opkomst van het individualistische tijdperk beseffen steeds meer mensen dat je zelf-respect niet uit andere mensen kunt halen. Zelf-respect krijg je door jezelf te respecteren, door tevreden te zijn met hoe je bent. Dat bereik je vooral door “jezelf” te zijn. Je kunt dan mensen aantrekken die je als zodanig leuk vinden. Je kunt dan werk vinden dat bij je past. Als je gelukkig bent met het leven zoals je dat leidt, dan leidt dat tot zelf-respect, ofwel trots. Dat nieuwe individualisme is dan de werkelijke oorzaak van de kloof tussen de mensen en de politiek.