Het blijkt heel vaak dat de begrippen “objectivisme” en “libertarisme” niet geheel duidelijk zijn en met elkaar verward worden. Dit geeft dan weer aanleiding tot allerlei misverstanden, die zelfs zo ver kunnen gaan dat sommige “objectivisten” en “libertariërs” niets meer met elkaar te maken willen hebben. Laten we over beide begrippen eens uitweiden en aan de lezers de vraag stellen of dit artikel de zaak heeft verduidelijkt of dat er nog onduidelijke facetten zijn. Als dit laatste het geval is kunnen we er in een volgende Vrijbrief op terugkomen. Stuur uw artikel of vraag in en het zal zeker behandeld worden.

Wat is “objectivisme”? Barbara Branden definieerde eens:

“In tegenstelling tot de overheersende dogma’s van het mysticisme, altruïsme en collectivisme is objectivisme een filosofie van de rede, eigenbelang, individualisme en kapitalisme”.

Het objectivisme is ontwikkeld door Ayn Rand. Zij heeft het vooral bekend gemaakt via haar romans en andere publicaties. Het is een alles omvattende filosofie en het is onmogelijk om deze in één (of meer) artikelen aan iedereen duidelijk te maken. Wij raden u daarom zeer sterk aan om boeken op dit gebied te lezen. Vooral de boeken van Ayn Rand. U weet dat u een uitgebreide boekenlijst kunt krijgen bij het Libertarisch Boekcentrum.

De filosofie van het objectivisme is op zichzelf niet moeilijk. Het geheel zit logisch en eenvoudig in elkaar. Het probleem is dat de mensen vanaf het moment van hun geboorte zoveel “gehersenspoeld” worden dat ze niet meer logisch kunnen denken. Net als Ayn Rand zelf komen steeds meer objectivisten tot het punt dat ze ophouden met debatteren en alleen maar vragen beantwoorden. Debatteren blijkt geen zin te hebben. Overigens noemen de echte objectivisten zichzelf niet “objectivisten”, maar: studenten (of beoefenaars) van het objectivisme (students of objectivism). Dit omdat niemand alwetend of onfeilbaar is. In het vervolg van dit artikel spreken we echter eenvoudigheidshalve over objectivisten.

Als we over het objectivisme praten of schrijven is uiteraard heel veel van onze kennis afkomstig uit de publicaties van Ayn Rand. We zullen dit echter niet elke keer vermelden:

Het objectivisme bestrijkt het complete vlak van de filosofie en wel alle vijf terreinen:

  1. Metafysica – de leer van het zijn. Wat is, dat is. Bekend is het uitgangspunt: “Het Bestaande Bestaat” (existence exists). Het is frappant dat zelfs over deze uitgangshypothese discussie kan ontstaan. Het verst ging een opposant die stellig meende dat “het onbestaanbare bestaat”. Volgens ons is dan geen verdere discussie meer mogelijk.
  2. Epistemologie of kennisleer bestrijkt het terrein van het opdoen en gebruiken van kennis. Het terrein van het denken. Denken is een proces van identificatie en integratie. Het is zaak steeds te bepalen: “Wat is het” en door middel van logica het juiste antwoord te vinden. Logica is de kunst van niet tegenstrijdige identificatie. Bekend is de bij Rand steeds terugkomende stelling: “Tegenstrijdigheden kunnen niet bestaan” (contradictions cannot exist). Als u een tegenstrijdigheid tegenkomt, controleer dan uw uitgangspunten. Ergens is er een fout.
  3. Ethiek. De basisdeugd van de mens is “denken”. Alle andere komen daaruit voort. Objectivisme is een moraliteit van de rede. De deugden die er logisch uit volgen zijn: rationaliteit, onafhankelijkheid, integriteit, eerlijkheid, rechtvaardigheid, productiviteit en trots .
  4. Politiek is, of hoort te zijn, de wetenschap die bestudeert hoe de mensen met elkaar moeten samenleven (politeia = stad). Het woord heeft echter een heel andere betekenis gekregen. Zelfs een ongunstige betekenis; in de zin van geritsel en gesjoemel. De politiek, de regels en wetten zijn geheel gebaseerd op de menselijke opvattingen over de hierboven genoemde drie hoofdstukken. Als die menselijke opvattingen gebaseerd zijn op tegenstrijdigheden, op irrationaliteit en niet op feiten, op onrechtvaardigheid enz., dan zal ook de samenleving in de maatschappij dit uitbeelden. Het is de situatie waarin we nu zitten, een situatie waarin steeds meer mensen ongelukkig worden en waarin we steeds verder bergafwaarts gaan.
  5. Esthetica. Dit is een geheel afzonderlijk hoofdstuk, we zullen een schrijver zoeken die dit eens wil behandelen.

Over veel van tot nu toe genoemde begrippen kunnen en moeten we veel uitgebreider en duidelijker zijn. In volgende Vrijbrieven zullen we daar regelmatig op terugkomen.

En wat is nu het Libertarisme? Het Libertarisme is een politieke filosofie, die gebaseerd is op de individuele vrijheid en verantwoordelijkheid van ieder mens. De stelling geldt dat ieder mens recht heeft op zijn eigen leven en dat geen enkel mens (en ook geen groep mensen, ook niet de overheid) geweld, dwang of fraude mag beginnen tegen een ander. Tot deze stelling komt het Objectivisme door logische redenering, maar ……… niet uitsluitend het Objectivisme. Er zijn ook personen die vanuit andere overtuigingen tot deze zelfde conclusie komen. Dat zou kunnen betekenen dat die anderen een foutieve uitgangsfilosofie hebben op het terrein van de metafysica, kennisleer en/of ethiek. Maar dat neemt niet weg dat ze het dan op het politiek filosofische terrein wel juist kunnen hebben en Libertariërs zijn. Uit de praktijk is ook al gebleken dat Libertariërs van “andere” oorsprong later tot het Objectivisme gekomen zijn.

Veel objectivisten zijn echte puriteinen die niet dulden dat iemand een andere mening hoeft over bepaalde punten dan zoals Ayn Rand dat geformuleerd heeft. Hen wordt (vaak niet ten onrechte) gebrek aan tolerantie verweten.

Jammer is dat deze personen niet rustig tot oplossingen komen. Als ze rationeel met elkaar blijven praten komen die er echt wel. Want we zullen toch samen iets moeten doen om verder afglijden van de maatschappij af te remmen. Laten we door nuchter, logisch redeneren er voor zorgen samen de juiste oplossingen te vinden.

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR