Libertariër fractieleider in Noors parlement

Het is geen ondeugd extremist te zijn in het bestrijden van onrecht en geen deugd gematigd te zijn in het nastreven van rechtvaardigheid (Karl Hess). Woorden als „extreem” betekenen niets. Het zijn volgens Ayn RAND “pseudo- begrippen”, die men beter achterwege kan laten. Journalisten blijven er nochtans dol op. Wellicht om hun onkunde te verbergen. Dit bleek weer eens ter gelegenheid van de Noorse verkiezingen van maandag 11 september 1989. De TELEGRAAF had als titel: „Noren verwachten stembuszege van extreem-rechts”. Hiermede doelde de anonieme journalist op peilingen die de „ultra-rechtse anti-belastingen en anti-immigrantenpartij van Carl HAGEN” circa 20% van de stemmen voorspelden. Woensdag 13 september werd uitgelegd wat met „radicaal-rechts” bedoeld werd: immigratie verbieden, het mes willen zetten in de sociale zekerheid, de ontwikkelingshulp afschaffen en de belastingen fors verlagen. Ayn Rand benoemde die techniek „the art of smearing”: nieuwe inhoud geven aan begrippen. De immigratiestandpunten zijn hier niet relevant, zoals hieronder blijkt. De drie overige thema’s hebben elk betrekking op het terugdringen van de bevoogding, dus de bevrijding van de Noren. Gevolg is dat voor de lezer, het terugdringen van de overheid onbewust met uiterst rechts wordt vereenzelvigd (cf. Capitalism, the unknown ideal, 1967, p. 173).

In Noorwegen hebben en de sociaal-democraten en de conservatieve partij er baat bij de tegenstanders van de verzorgingsstaat en de overheidsinmenging zwart te maken. Beide partijen verloren immers kiezers aan HAGEN’s partij die het faillissement van de verzorgingsstaat elke dag aan de kaak stelde. Waarom kiest de pers evenwel partij voor de machthebbers?

In de peilingen uitgevoerd in september verklaarden 1 op de 5 Noren voor de FREMSKRITT PARTI te zullen stemmen. Tijdens de campagne distantieerde de leider van de conservatieven, Jan SYSE, zich evenwel systematisch van HAGEN. Nooit zou hij het met een dergelijk heerschap op een akkoordje gooien. Ook de Centrumpartij uitte dergelijke verklaringen. Die hetze tegen HAGEN heeft blijkbaar effect gehad. Zijn partij haalde slechts 14,3% van de stemmen, dus 6% minder dan volgens de peilingen.

CARL HAGEN is een oude bekende bij de libertarische beweging. In 1985 was hij op de libertarische conventie van SELCON aanwezig, ondanks de naderende verkiezingen. Principes hebben voorrang op enkele stemmen. Zonder principiële grondslagen kan je in de politiek niets aanvangen zegt hij. Een heel andere persoon dan door de pers wordt voorgesteld. Door haar partijdigheid ontzegt de pers de lezer interessante informatie. DE VRIJBRIEF behandelt zijn lezers als volwassenen. Hieronder vindt u een exclusief interview met partijvoorzitter Carl I. HAGEN. U kunt zelf oordelen.

VB: U was aanwezig op verscheidene libertarische conventies, maar velen van onze lezers kennen u nog niet. Kunt u zich even voorstellen?

HAGEN: Ik ben 45. Ik studeerde in Engeland, zoals u aan mijn Engels wellicht merkte. Ik haalde er een diploma in business studies en een diploma in marketing. Daarna werkte ik voor een suikerimportbedrijf in Noorwegen. In 1973 werd ik lid van een protestpartij, de PARTIJ VOOR EEN STERKE VERMINDERING VAN DE BELASTINGEN, DOUANERECHTEN EN REGERINGSINMENGING.

In 1974 deed ik mijn intrede in het parlement. In 1977 werd ik niet herkozen. Het jaar daarop werd ik tot partijvoorzitter gekozen van die partij die ondertussen haar naam in FREMSKRITT PARTI (vooruitgangspartij) gewijzigd had. Sedert de daaropvolgende verkiezingen, in 1981, ben ik opnieuw parlementslid. Bij die verkiezingen hadden we vier gekozenen. In 1985 verloren we de helft van onze zetels.

VB: Kunt u uw partij even situeren?

HAGEN: De FREMSKRITT PARTI is half liberaal, half conservatief. Vele leden hebben frustrerende ervaringen gehad met de overheid. Ze mochten hun huis niet verbouwen, een beroep niet uitoefenen als gevolg van vestigingswetten. Die mensen hebben geen ideologische motieven. Daarentegen zijn onze jongeren rasechte libertariërs. Ons partijprogramma is dan ook een mengeling van liberale en conservatieve thema’s.

De FREMSKRIT PARTI komt op tegen de nieuwe heersende klasse. Je had de heersende klasse van de vorige eeuw. De kapitalisten en hun bevriende politici. Nu wordt Noorwegen geleid door bureaucraten en politici, die meer dan de helft van het Noors nationaal inkomen spenderen. Ze hebben het geld en de macht. Je moet voor alles bij hen om een vergunning bedelen. De Noren beginnen in te zien dat de marktsector beter is dan de politiek. Je kunt dan tenminste kiezen waar je je TV en je schoenen koopt. Als je moeder in een bejaardentehuis moet, ben je daarentegen steeds op een politicus aangewezen. Mijn doelstelling op lange termijn is het „aanzien” van de politici te verminderen. De mensen moeten beseffen dat politici en bureaucraten niet belangrijk zijn. Het dagelijks leven wordt bepaald door de marktsector. Politici kunnen enkel volgen. Mijn kritiek is evenwel niet louter afbrekend. Politici en bureaucraten moeten omgeschakeld worden tot zorgende mensen, ten dienste van de bevolking. Tot op heden word ik nog niet beschouwd als een politicus. De kiezers zien het verschil duidelijk tussen de verdedigers en critici van de heersende klasse.

VB: Vreest u niet dat het conservatieve element de bovenhand krijgt?

HAGEN: Ik denk dat het doel van elke partij is de samenleving in een bepaalde richting te leiden. Een partij is geen discussieclub. Wetten kan men slechts op één manier afschaffen: door voldoende kiezers achter jouw partij te krijgen. Dit is op zijn beurt enkel mogelijk door eerst de best aanslaande liberale ideeën te benadrukken. Begin niet de privatisering van de sociale uitkeringen voor te stellen. Het publiek is er nog niet rijp voor. Onze voorstellen zijn steeds bescheiden, doch politiek haalbaar. En zelfs zo worden wij als extremisten bestempeld! We moeten het publiek heropvoeden. Dit kan slechts stapsgewijs. De mensen moeten opnieuw leren geloven in de minimale staat. We kunnen niet van meet af aan de afschaffing van de dienstplicht en van het drugverbod bepleiten. Met dergelijke standpunten zouden we nooit uit de marginaliteit geraken en nooit invloed kunnen uitoefenen op de opinievorming. We beginnen met voorstellen om de belastingen en cultuursubsidies te verminderen en het schoolmonopolie te doorbreken. Dit zijn liberale thema’s die nu reeds aanslaan.

Als je aan politiek doet mag je niet vies zijn van compromissen. Een politieke partij is een verzameling compromissen. Geen twee leden van ons onderschrijven ons programma volledig.

VB: Zijn er banden tussen uw partij en de Deense partij van Mogens GLISTRUP?

HAGEN: Er zijn vele gelijkenissen. Onze partij werd immers opgericht toen GLISTRUP zijn eerste succes haalde. Maar sedertdien zijn we sterk van elkaar gaan verschillen. GLISTRUP wil dat zijn partij een verkiezingsorganisatie blijft. Tussen de verkiezingen is er geen partijleven meer. Enkel de parle- mentsfractie bestaat. Wij zijn een partij zoals de andere. Geen „populistische” opwelling. De FREMSKRITT PARTI heeft een sterke partijorganisatie, met plaatselijke afdelingen tot in de kleinste dorpen. De regel is dat alle verantwoordelijken worden gekozen. Ons partijprogramma maak ik niet zelf. Het wordt op een partijcongres aangenomen. In Denemarken daarentegen wil GLISTRUP op zijn eentje de partijlijn blijven bepalen. Zo word je nooit een massapartij. Vooral omdat liberaal ingestelde mensen meestal niet volgzaam zijn.

VB: Hoe staat u tegenover de Amerikaanse Libertarische Partij?

HAGEN: De libertarische partij van de USA staat volgens mij voor een moeilijke keuze. Of ze blijft een discussieclub. (Ze zal dan nooit serieus genomen worden en zal ook geen invloed kunnen uitoefenen.) Of ze gaat de realistische punten uit hun programma benadrukken. Pas dan zal ze ooit via verkozenen de samenleving een beetje vrijer kunnen maken. Wie alles wil in het leven, krijgt niets. Tevens moet men rekening houden met de naakte werkelijkheid. Men kan niet in 24 uur alle bureaucraten naar huis sturen. Men moet dit aanvaarden,. De libertariërs moeten de tijdsdimensie in hun programma weer invoeren. Wij in Noorwegen hebben dit reeds lang door. We stellen eerst wat onze langetermijndoelstellingen zijn. Daarnaast plaatsen we onze beleidspunten voor de volgende twee legislaturen. Zo zijn we vóór de afschaffing van alle subsidies aan de landbouwers. Op korte termijn evenwel willen we slechts een procentuele vermindering. We moeten rekening houden met het feit dat er belangrijke investeringen verricht werden. Het volstaat te stellen dat over 20 jaar alle subsidies afgeschaft zullen zijn en dat elk jaar de subsidiestroom zal verminderen om de landbouwers ertoe aan te zetten zich om te schakelen.

VB: Bij deze verkiezingen is uw fractie gegroeid van 2 naar 22 parlementsleden. Hoe verklaart u dit succes? Wat waren de hoofdthema’s van uw verkiezingsprogramma?

HAGEN: Het hoofdstuk van ons programma dat het best aansloeg was eigenlijk conservatief: wet en orde. We stellen dat de overheid zich moet concentreren op zijn echte taken: interne en externe veiligheid. We eisen een betere bescherming van het leven en het eigendom van de Noren . Wat betreft de externe veiligheid herinner ik u er aan dat Noorwegen aan de Sovjet-Unie grenst. Met betrekking tot de interne veiligheid is het acuutste probleem de toename van de criminaliteit. Elke week worden ouden van dagen aangerand, soms voor pietluttige bedragen. Om in verhouding tot onze bevolking evenveel politieagenten te hebben als in Oostenrijk, zou het aantal politieagenten in Noorwegen bijna moeten verdriedubbelen.

We willen voorts een einde maken aan al die excuses die voor de misdadigers worden gefantaseerd. Psychologen zouden zich met de slachtoffers en hun familie moeten bezighouden.

Vervolg in Vrijbrief 142