Sinds de aanslagen van 11 september 2001 leven heel wat inwoners in zowat alle landen van de wereld in angst. De angst om zelf slachtoffer te worden van een terreurdaad die zich richt tegen onschuldige burgers. Van de ruim drieduizend doden bij de aanslag op de WTC-torens in New York waren immers niet alleen Amerikanen het slachtoffer, maar mensen met ruim 30 verschillende nationaliteiten. Onder hen zelfs moslims. De eenvoudige conclusie is dus dat dergelijke terreurdaden blind en zonder enig plan worden gepleegd. Dat klopt ook, in de mate dat de echte verantwoordelijken alleen uit zijn op het creëren van angst.

osamalarge.jpgIn zijn boek De mythe van Al-Qaeda probeert de Gentse hoogleraar Rik Coolsaet het fenomeen van het terrorisme te duiden. Hij stelt dat het terrorisme zo oud is als de mensheid. Het is van alle tijden, van alle continenten en van alle gezindten. De oorzaken van de recente aanslagen van Al-Quaeda zijn dezelfde als eender welke eerdere terreurgolf. Daarom is het volgens Coolsaet noodzakelijk om naar het verleden te kijken en te zien of acties tegen het terrorisme succesvol waren of niet. Zijn basisstelling is dat terrorisme steeds opduikt wanneer een te snel wijzigende wereld grote groepen mensen, volken en landen het gevoel geeft gemarginaliseerd te zijn. Juist in die context krijgen terroristen de kans om hun daden te rechtvaardigen en zichzelf als strijders tegen onrecht te positioneren. De enige mogelijkheid om terrorisme uit te schakelen of zoveel mogelijk te temperen is door het wegnemen van de omstandigheden waarnaar terroristen verwijzen om hun daden een aureool van legitimiteit te geven.

Deze tekst van Coolsaet is belangrijk. Ofwel gaan de terroristische acties uit van een goed georganiseerde en politiek-filosofisch-religieus eenduidige beweging zoals Al-Qaeda, ofwel is er meer aan de hand. In het eerste geval moeten we geloven in het bestaan van een goed georganiseerde beweging die luistert naar centraal gestuurde bevelen en die in staat is om wereldwijd te opereren, ofwel worden we geconfronteerd met actiegroepen die zich lokaal verankerd hebben en inspelen op specifieke mistoestanden. Uit de praktijk blijkt dat het hier niet gaat om een hiërarchisch goed georganiseerde structuur maar om lokale groepen die in naam van een ‘hoger’ doel actief zijn. Al-Qaeda is volgens de auteur een vlag waaronder tal van lokale terreurgroepen hun eigen weg gaan.

Het feit dat Al-Qaeda door de nederlaag van de Taliban in Afghanistan en de arrestatie van tal van haar leiders niet langer in staat is om een centrale en sturende rol te spelen in het internationale terrorisme, betekent echter niet dat het probleem is opgelost. Het maakt de bestrijding van terrorisme zelfs moeilijker. Want in plaats van één hiërarchisch en centraal geleide groep moet men nu optornen tegen tientallen groepen die in naam van Al-Qaeda terreur zaaien. Toch is Rik Coolsaet niet pessimistisch. In het verleden is gebleken dat groepen die blinde terreur toepassen nooit hun doelstellingen bereikten en dat ze in de loop der jaren steeds meer geconfronteerd worden met tegenstand, zelfs in die kringen waar ze normaal gesproken steun zouden mogen verwachten. Zo merkt hij op dat ondanks de – vanuit mediatiek standpunt – spectaculaire aanslagen van 11 september niet zozeer de Amerikanen en Europeanen het slachtoffer werden van terreurdaden maar de moslims zelf. Alleen in Algerije vielen al meer dan 150.000 doden bij islamitische terreuraanslagen.

Het concrete effect van terreuraanslagen is vaak net het tegenovergestelde van datgene wat de daders beogen. De anarchistische terroristen van het einde van de 19de eeuw streefden naar minder staat, maar hun aanslagen zorgden voor het tegenovergestelde. Bij elke aanslag nam de macht van de politie, het leger en de regering toe. In die zin verkondigt Rik Coolsaet zelfs de stelling dat de aanslagen van 11 september van Al-Qaeda een mislukking waren. Wat het begin van een jihad had moeten worden keerde zich tot het tegengestelde. De (Westerse) tegenstander is niet verzwakt, integendeel. De Arabische massa’s kwamen niet op straat en de Verenigde Staten staan nu in Irak, in het hart van de Arabische wereld. Volgens Rik Coolsaet bestaat Al-Qaeda vandaag niet meer en zijn recente aanslagen slecht gepland en slecht uitgevoerd. De auteur schreef zijn essay wel voor de aanslagen van 11 maart in Madrid. Die geven alvast de indruk dat het terrorisme, al dan niet namens Al-Qaeda, nog steeds bijzonder trefzeker is.

Dat doet niets af aan de basisstelling van de auteur dat de oorzaak van het terrorisme ligt in een diep geworteld gevoel van marginalisering en dat we er alle belang bij hebben dit weg te werken. En vooral dat inwoners in die landen dat ook zelf beseffen. Binnen de Arabische wereld gaan stemmen op die het gebrek aan politieke vrijheid aanklagen, maar ook de onderdrukking van de Arabische vrouw en het isolement van de Arabische wetenschap. Al die elementen verhinderen een wezenlijke ontwikkeling van de Arabische wereld waarvoor niet zozeer het Westen maar de leiders in die landen zelf verantwoordelijk zijn. Dat neemt niet weg dat we vanuit het Westen moeten streven naar een soort ‘global governance’ waarbij de diverse regio’s in de wereld meer inspraak zouden krijgen in het internationaal beleid. Denk aan de samenstelling van de VN, de G8, het IMF, de Wereldbank en de WTO.

“Terrorisme is niet het gevolg van armoede. Het heeft niets te maken met godsdienst. Terrorisme wordt geboren uit marginalisering van bevolkingsgroepen.” Dit is de sleutelzin in het essay van Rik Coolsaet en legt dan ook de vinger op de wonde. We moeten in het Westen anders omgaan met de zogenaamde allochtonen. We moeten ze echt aanvaarden en kansen geven. Zoniet creëren we getto’s waarin kleine extremistische groepen hun boodschap van haat en geweld kunnen zaaien en jongeren recruteren voor hun ‘heilige strijd’. De auteur heeft volkomen gelijk dat we elke terroristische aanslag niet mogen gelijkstellen met Al-Qaeda, hoe aanlokkelijk dit ook moge zijn, omdat het ons zou blind houden voor de werkelijke oorzaken van het terrorisme: de marginalisering en alle frustraties die daaruit voortvloeien.

Rik Coolsaet, De mythe van Al-Qaeda, Van Halewyck, 2004, 108 blz.

Deze recensie verscheen eerder op: liberales.gif

Liberales verstuurt wekelijks een gratis nieuwsbrief met interviews, essays en boekbesprekingen. Inschrijven kan op www.liberales.be.

5 REACTIES

  1. Ik vrees dat we nog
    tientallen jaren een
    schaduwgevecht moet
    leveren met een vijand
    zonder gezicht.

  2. Coolsaet heeft het gedeeltelijk goed gezien. De werkelijke oorzaak van het hedendaagse islamitische terrorisme is frustratie opgewekt door de slechte prestaties van de eigen maatschappij en cultuur in vergelijking met degene waar de woede zich op richt. Je zou het ordinaire jaloersheid kunnen noemen. Deze jaloersheid word dan gesublimeerd in het, tegen alle objectiviteit in, toch superieur verklaren van de eigen cultuur, vooral moreel, en het demoniseren van de ‘tegenstander’ die volgens hen de superioriteit van de islam onderdrukt. Het ironische is dat de potentiele terroristen vaak bestaan uit de intellectuelen van de gefrusteerde groep. Zei zijn immers degenen die in potentie de balans kunnen opmaken
    van hun eigen cultuur waarbij die dan negatief uitvalt. De oorzaak word dan natuurlijk niet gezocht in de grondbeginselen van hun cultuur waar misschien een kritisch zelfonderzoek en her-eiking hoognodig is, maar in de boze buitenwereld. Op den duur zal de islam natuurlijk toch geseculariseerd worden door de enorme druk die erop uitgeoefend wordt door de moderne wetenschap en de steeds meer open communicatie middelen die ook door de moslims gebruikt worden waardoor toch langzaam een zelfkritische geest zich ook hier verspreid. Dit proces kunnen geen honderd Al-Qaeda `groeperingen meer tegenhouden.

  3. Het is overduidelijk dat Coolsaet, een product van het links universalistisch denken, zijn hersenen louter gebruikt voor het produceren van pseudo-intellectuele nonsens.

    Ik ben een absoluut voorstander van vrijheid maar dit soort mensen verwens ik direct naar de oude psychiatrische
    klinieken van de KGB. Dit soort mensen beschouw ik als landverraders en kort na de 2e wereldoorlog werd er komaf gemaakt met dit soort schoften Deze man is totaal blind voor de feitelijkheden. De realiteit toont aan
    dat de man volledig naast de kwestie zit. Het islamitisch reveille
    en de daarmee samenhangende afwijzing van iedere andere beschaving, of dit nu de westerse beschaving is, de Russische of de Oost-Aziatische is, toont aan dat men streeft naar een islamitische oveheersing op grond van het moslim-superiorteits gevoel. Derhalve kan gesteld worden dat de Islam in al haar vormen overeenkomsten heeft met het nationaal-socialistisch gedachtengoed, het Orientaals fascisme dient bestreden te worden met alle middelen voorhanden, haar aanhangers evenzeer.
    De islam als maatschappij inrichtende entiteit ( want zij is niet louter een religie) in in strijd met onze grondwetten in Europa.
    Op deze grond kies ik voor een totale verbanning van elke islamitische invloed in onze samenleving en een keiharde medogenloze aanpak van diegenen vanuit de islam die geweld aanwenden danwel er mee sympathiseren. Voor hen is geen plaats in onze samenleving. De pre-islamitische beschaving was er een van een hoogstaande vorm, totdat Profeet Mohammed
    aanving om het salafisme ( de voorloper en oervorm van de Islam)
    te verspreiden. Dit deed hij overigens puur uit frustratie omwille van zijn sociale en familiale frustraties, daar hij als nakomeling in zijn familie geen familiale status kon ontlenen. Door zijn gedachtengoed en de daaruit voortvloeiende organisatievorm te financieren koos hij destijds al voor geweld, en beroofde hij en zijn volgelingen zelfs mensen van zijn eigen stam.

    Profeet Mohammed is dus geen haar beter dan Bin Laden en dat kutmarokkaantje dat mensen en bedrijven berooft.
    Mocht hij in onze tijd geleefd hebben zou heel Nederland, Prins Berhard inclusief luid geapplaudiseerd hebben mocht er een
    Burger hem bij de Albert Heijn betrapt hebben op diefstal en hem een pak slaag hebben verkocht. De moslims en hun walgelijk gedrag zorgen ervoor dat migranten uit andere landen
    die onze samenleving werkelijk hebben verrijkt, de toorn van het volk over zich heen krijgen omdat de gemiddelde burger vaak geen onderscheid kan maken. Ik wil niet dat er bijvoorbeeld mensen met een andere huidskleur aangespriken worden op gedrag waarvoor zij geen verantwoordelijkheid hebben. Als ik tegen de islam fulmineer, en dat blijf ik doen voor de rest van mijn leven, wens ik dan ook niet uitgemaakt te worden voor racist, iets wat ik ten gronde niet ben. Maar ieder weldenkend mens walgt van nazisme zo zou ieder weldenkend mens moeten inzien dat de Islam geen haar beter is en derhalve als een kankergezwel vormt in onze wereldgemeenschap.

    Voor de islam en al haar volgelingen is er maar een richtingbord dat telt ‘EXIT WORLD”, de bouwvergunningen voor elke moskee
    kan beter worden ingeruild voor een sloopvergunning.
    Het kan niet zo zijn dat ieder nu eigen rechter gaat spelen, maar ik zal er geen traan om laten als een democratisch gekozen bewindsvrouw of man korte metten maakt met de islamitische ziekte en een wettelijke basis creeert voor uitbanning van deze epidemie.

    jan [5] reageerde op deze reactie.

  4. Er hebben ook in Europa politieke bewegingen bestaan die met behulp van straat-terreur hun opponenten probeerden te intimideren. De Nationaal Socialisten met hun SA en de Communisten met hun rode knokploegen verschillen niet zo heel erg van de Moslimbroederschappen met hun Jihadisten.

    De Duitsers voelden zich emarginaliseerd door het dictaat van Versaille. Zoiets gelijks kan gezegd worden over de in armoede levende proletariers. Echter, het vereist een radicale ideologie om mensen te motiveren tot de vormen van geweld en nihilisme waar het Nationaal Socialisme en het Communisme in staat zijn gebleken. Armoede of militaire vernedering alleen zijn niet voldoende. Afrika, het armste continent op deze wereld kent geen radicale bevrijdingsbeweging.

    In plaats van de terreur organisaties te verklaren aan de hand van het Nationaal Socialisme is het ook wel aardig de Nazi’s te zien als een soort Europese terroristen. Hoe dan ook, het is niet mogelijk om vreedzaam samen te leven met de volgelingen van zulke extreme ideologieen. Politieke bewegingen met prive legertjes kunnen eenvoudig niet getolereerd worden.

  5. Ik heb eens gelezen dat Osama bin Laden gewoon op de amerikaanse loonlijst stond (????) Al Qaida was de netwerk die de CIA opzette in Afganistan toen Rusland dat land bezette. . Omdat angst een belangrijke factor is in terreur maken die extremisten graag gebruik van een vermeende link tussen hun groepering met een bestaand en krachtig angstsymbool: Al Qaida. Terreurdaden worden nooit opgeëist door Al Qaida maar altijd door groeperingen die dan later benoemd worden als banden hebbend met Al Qaida.Hierdoor lijkt het dan alsof Al Qaida ‘weer’ heeft toegeslagen. Toen drie mensen in november 2002 in Kenia het leven lieten bij een aanslag, kreeg Al Qaida direct de schuld van Bush, hoewel dat nergens op was gebaseerd. Aanslag Madrid was ook niet van Al Qaida .De FBI ging de naam Al Qaeda gebruiken als aanduiding van het tamelijk losse netwerk van terroristen rondom Osama bin Laden, onder andere omdat in de bestaande antiterreur-wetgeving geen plaats bestond voor zo’n netwerk; het moest gaan om formele criminele organisaties. Er is niemand op aarde die noemt zichzelf een lid van al-Qaeda. Er is geen geheim terroristisch netwerk.Ik ben geen fan van Al-Quaida maar dat geeft Amerika niet het recht om overal maar mee te bemoeien en vervolgen over te gaan tot oorlog en dan vervolgen andere landen te dwingen om mee te helpen en ja dan is het maar goed dat er ook groepen zijn die zo’n land als Amerika even laat weten dat wat zij doen ook niet correct is maar dat mag niet want iedereen moet maar luisteren naar Amerika. 

Comments are closed.