Het land dat het protectionisme heeft uitgevonden staat nog steeds zeer huiverig tegenover het marktmechanisme. Franse politici willen de dynamiek van de markt graag beheersen. Hun herverkiezing hangt er immers vanaf.
Frits Bolkestein had het allemaal zo mooi bedacht. Wat was er mooier om de krakkemikkige Europese economieën wat op te vijzelen dan de liberalisering van het dienstenverkeer?
Terwijl de handel in industriële producten verregaand is geliberaliseerd, is het dienstenverkeer nog stevig in nationale handen. Aangezien maar liefst 70 procent van alle banen zich in de dienstensector bevindt, kan liberalisering hier veel groei veroorzaken. Een onafhankelijke studie voorspelde zelfs 600.000 nieuwe banen en nieuwe economische activiteit ter waarde van 33 miljard euro. Met een werkloosheid die inmiddels de 10 procent overschrijdt, zou men verwachten dat Parijs Bolkesteins plannen direct zou omarmen.
Niets van dat al. Het land dat het protectionisme heeft uitgevonden staat nog steeds zeer huiverig tegenover het marktmechanisme. Franse politici willen de dynamiek van de markt graag beheersen. Hun herverkiezing hangt er immers vanaf. Hun afkeer van de markt gaat echter nog dieper. Ongebreidelde marktconcurrentie is namelijk een barbaarse gewoonte die bovenal met het vermaledijde Amerika wordt geassocieerd. En er is niets dat de Fransen zo haten als Amerika.
Frankenstein
Vandaar dat Bolkestein als ultra-liberaal naar Amerikaanse snit werd afgeserveerd. Bolkesteins kritiek op de oorlog in Irak werd even onder het tapijt geveegd. Zijn naam werd verhaspeld tot Frankenstein. En de Franse socialisten wisten het zeker: Bolkestein was uit op de vernietiging van het Europese sociale model. Toen Bolkestein zelf een persconferentie in Parijs belegde en uitlegde dat de Franse dienstensector wel wat meer dynamiek kon gebruiken, aangezien hij geen loodgieter kon krijgen voor zijn buitenhuis in Frankrijk, was hoon zijn deel. Boze loodgieters sloten zelfs zijn stroom af. Het was oorlog in Ramousies.
In het land waar vestigingen van McDonalds regelmatig bestormd worden lag het voor de hand dat Bolkestein weggezet zou worden als een Amerikaan in Parijs. De Franse socialisten (maar niet alleen zij) konden daarbij putten uit een tweehonderd jaar oude Gallische traditie van anti-amerikanisme.
Over dit thema is net een Engelstalige vertaling verschenen van het jongste boek van de Franse denker Philippe Roger, met de titel ‘The American Enemy: The History of French Anti-Americanism’, 2005, University of Chicago Press.
Het Franse anti-amerikanisme is zo heftig dat de oorlog in Irak er geen verandering in kon brengen. Toen de Verenigde Staten Irak aanvielen daalde de Amerikaanse populariteit overal, behalve in Frankrijk. De verklaring is van een verbluffende eenvoud: de Amerikanen waren al zo impopulair dat een verslechtering niet meer meetbaar was!
De Franse haat voor de VS heeft dan ook een lange voorgeschiedenis. De Franse wetenschapper Georges-Louis Leclerc, graaf van Buffon, beweerde dat de dierlijke soorten in de VS altijd in hun groei belemmerd werden. Overbodig te zeggen dat de graaf Amerika nooit bezocht had. Thomas Jefferson werd zo kwaad dat hij het karkas van een enorme eland uit Vermont liet afleveren bij de graaf. Natuurlijk zag hij er geen aanleiding in om zijn mening te herzien.
Zelfs van het prachtige boek van De Toqueville over de Amerikaanse democratie werden slechts 500 exemplaren verkocht. Dat is niet veel voor een werk dat nog steeds als een meesterwerk geldt.
Tijdens de Amerikaanse burgeroorlog waren de Fransen wel geïnteresseerd. Niet uit medelijden met de zwarte bevolking, maar omdat zij vurig hoopten dat de VS er nooit meer bovenop zouden komen.
Reisverslagen van Franse bezoekers aan de VS lijken erg op elkaar: slecht voedsel, geen boeken, geen intellectueel leven, weinig feminiene vrouwen en, het ergste van alles, geen conciërges.
Natuurlijk waren de Fransen wel verheugd dat zij door de Amerikanen bevrijd werden, maar zij twijfelden er niet aan dat zij alleen maar gekomen waren om er voor te zorgen dat Europa nu zijn oorlogsschulden zou terugbetalen. De Franse marxisten maakten het helemaal bont. Amerika was nog erger dan nazi-Duitsland, omdat het er zich op beroemde geen dictatuur te zijn. De filosoof Jean-Paul Sartre wilde dan ook alle banden met de VS verbreken.
Grote leugen
En daar zit Bolkestein dan bij een ontdooiende koelkast in een land waar na 9/11 vele drukken werden verkocht van het boek ‘L’Effroyable imposture’ (de grote leugen) van de Franse journalist Thierry Meyssan, waarin de stelling wordt verdedigd dat de Amerikanen zelf de Twin Towers hebben opgeblazen. Verbeten bladert hij in een boek van Jean-François Revel, een van de zeldzame pro-Amerikaanse Franse denkers die zijn richtlijn wel op waarde hadden weten te schatten
Arend Jan Boekestijn is historicus en verbonden aan de Universiteit Utrecht. Zie ook zijn homepage.
Dit artikel verscheen eerder in BN/De Stem.
Leuk artikel, en nog vol humor ook. De waarheid op een ludieke manier naar buiten gebracht. Europa (niet alleen la france) moet leren in eigen boezem kijken.
Arend Jan Boekestijn is een hele goede columnist. Zijn columns verschijnen niet alleen in BN/De` Stem maar ook in de Gelderlander, Utrechts Nieuwsblad en de Haagsche Courant. Hij schrijft ook een column voor het blad Binnenlands Bestuur. Hij is als historicus verbonden aan de Universiteit van Utrecht en zijn colleges zijn enorm populair.
Leuk artikel.
Jammer dat de Franse bevolking niet inziet dat hun economie juist baat heeft bij de richtlijn en dat ze belazerd worden door hun politici. Hoe komt dat? Basis economie is namelijk niet zo moeilijk.
Comments are closed.