Vrijheid eerlijk delen

Laatst werd ik in mijn slaap gewekt door een onbekend geluid. Om toch even polshoogte te nemen en omdat ik naar de W.C. moest, stapte ik uit bed. In de woonkamer stond een in donkere kleren gehuld persoon, met één hand rustend op mijn televisie en zijn blik naar het scherm te puffen en te zuchten.

Ik deed de verlichting van de woonkamer aan en zag een oude bekende. De inbreker was een oud klasgenoot van mij, van de HAVO. Sinds onze diplomauitreiking hadden we elkaar niet meer gezien. We waren destijds geen echte vrienden, toch zag ik in de ogen van Adriaan een blik van herkenning.

Ik vroeg waar hij mee bezig was. Nou, mijn grote JVC televisie was zijn klus voor de avond. Een DVD speler had hij al. Ik stond op het punt om de politie te bellen, maar nieuwsgierigheid maakte zich meester van mij. Wat was er toch gebeurd met Adriaan, dat hij midden in de nacht mijn televisie kwam “ophalen”? Hij kwam vroeger toch altijd bescheiden en netjes over alsmede ook wel een beetje macho op sommige momenten.

Adriaan vertelde, toch wel een beetje oncomfortabel wat er was gebeurd. Hij ging na zijn HAVO studeren, net als ik. Hij deed HBO in Eindhoven. Maar al in het eerste jaar bleek hoezeer hij door zijn ouders in het gareel was gehouden. In het eerste jaar was het feesten, eindelijk bevrijd van zijn ouderlijke gevangenis. Op introkamp rookte hij zijn eerste jointje. Maar het ging verder. In Eindhoven was er altijd wel iets te doen en de medestudenten waarmee hij bevriend raakte waren altijd wel in voor een feestje. Niets was te gek. Het bier vloeide rijkelijk, de jointjes brachten Adriaan in hogere sferen en het proeven van de vrouwelijke vruchten maakte van hem een gelukkig mens. Althans, dat dacht hij. Want veel vrouwen betekent niet veel geluk, daar kwam hij later achter. Toen hij in April naar het eindexamenfeest ging van zijn oude middelbare school raakte hij in de ban van een grietje, Jaqueline, die voor haar examens stond. Ze genoten beiden gulzig van de nacht, die eenmalig was bedoeld.

Maar twee maanden later werd Adriaan door Jaqueline opgebeld. Ze was zwanger en had besloten om het kind te houden. Of hij het kind wilde erkennen en zijn plicht als vader op zich wilde nemen. Negentien jaar en dan al vader! Adriaan moest daar even over nadenken. In het weekend ging Adriaan op bezoek bij zijn ouders. Die waren al gebeld door de ouders van Jaqueline. En zowel de ouders van Adriaan als van Jaqueline waren van mening dat Adriaan zijn plicht moest vervullen. Zo gemakkelijk kwam hij er niet onderuit.

Op zaterdagavond in dat weekend namen zijn emoties de overhand, terwijl de joint zijn angsten lieten verdwijnen. Hij besloot het vaderschap op zich te nemen en dit te combineren met zijn studie. Zo gezegd zo gedaan, Adriaan ging twee maanden later samenwonen met Jaqueline, terwijl hij toch een gevoel van onvrede verborg voor de buitenwereld.

Vijf maanden later werd zijn zoon Erik geboren. De plicht van het vaderschap, plus de financiën dwongen Adriaan te stoppen met zijn studie in Eindhoven. Jammer genoeg had hij zelfs te weinig studiepunten voor de propedeuse. Dat betekent werk zoeken met alleen een HAVO diploma. Nou, probeer het maar, dat is erg lastig. Jaren had hij allerlei flutbaantjes, via allerlei uitzendbureaus en het oude arbeidsbureau Start. Totdat de uitzendsector als eerste werd getroffen door de neergang van de economie. Toen kreeg Adriaan opeens geen werk meer.

Adriaan drukte mij op het hart, armoede jongen, je weet niet wat dat is. Nou, ik weet echt wel wat armoede is. Ik heb het meegemaakt in de tijd dat ik naar de HAVO ging. Ik moest nota bene als kind zelf werken om ervoor te zorgen dat ons gezin kon rondkomen. Ik kreeg twee keer per jaar nieuwe derdehands kleren, die we nauwelijks konden betalen. Ik wist echt wel waar Adriaan het over had. Mijn ouders hadden op een gegeven moment het geluk, dat zij hun oude beroep weer konden oppikken, waarvoor ze gestudeerd hadden. Toen mijn ouders weer in het onderwijs gingen werken, kreeg ons gezin een stabiel inkomen, waardoor ik het geld van mijn krantenwijk eindelijk zelf mocht houden.

Na de HAVO ging ik studeren aan de HBO in Breda. Niet teveel bier, niet teveel jointjes en ook niet teveel vrouwen. Ik moest die studie halen. Mijn propodeuse haalde ik in één keer. En de rest van de studie heb ik ook met glans afgemaakt. En na de eerste zware jaren in het bedrijfsleven, was ik eindelijk opgeklommen tot mijn huidige niveau, waarin ik wel hard moet werken, maar me niet zoveel zorgen hoef te maken over mijn financiën.

Maar volgens Adriaan wist ik niet wat armoede was. Armoede is uitzichtloosheid, je kunt er niks aan doen. Zijn relatie met Jaqueline was daardoor zelfs bijna op de klippen gelopen. Dan ga je vanzelf dingen doen die eigenlijk verboden zijn.

Ik was het niet met hem eens, als je illegaal wiet kunt telen, wat ook hard werken is, dan kun je ook asperges trekken. Maar ik kreeg het idee dat hij niet zo graag voor een baas wilde werken.

Adriaan bleef erbij. Armoede is uitzichtloos, je kunt er niks aan doen. Het perkt je vrijheid in, om de dingen te doen die je wilt doen. Dingen doen die in Nederland als normaal worden beschouwd. Ik vroeg of kijken naar een JVC breedbeeld Televisie, mét afstandbediening eigenlijk wel zo normaal is. Het is mijn Televisie, daar heb ik hard voor gestudeerd en hard voor gewerkt. Ik bijna zelfs onafhankelijk, want binnenkort heb ik mijn studieschuld ook afbetaald. Ik sta op eigen benen en die JVC is mijn eigendom.

Adriaan gaf toe dat die JVC mijn eigendom is en dat hij van plan was om de wet te overtreden. Ik merkte op dat hij dat al had gedaan, toen hij onuitgenodigd mijn huis betrad. Adriaan ging verder, hij vond namelijk dat ook hij recht heeft op economische vrijheid.

Vrijheid moet je delen. Dat had hij van Groen Links Femke Halsema gehoord. Binnenkort zou Femke spreken in politiek café in het centrum. Adriaan was van plan om haar aan te schieten. Volgens Adriaan moet het binnenkort maar gelegaliseerd worden om die JVC gewoon mee te nemen. Bovendien is het veel handiger om bij de belastingdienst een speciale afdeling op te richten, die er speciaal op uit gaat om breedbeeld televisies en plasmaschermen in beslag te nemen. Dat zou echt een uitkomst zijn, want dan hoeft hij zelf de wet niet meer te overtreden. En makkelijk natuurlijk, want nu kunnen Jaqueline, Erik en zijn jongste dochter Lianne zonder al teveel poespas gewoon naar een goede televisie kijken. En als ze financieel in de knel komen, dan kunnen ze de televisie verkopen, zodat ze toch nog geld hebben voor eten. Als ze dan een maand later een nieuwe breedbeeld televisie bij de sociale dienst kunnen ophalen, dan is de cirkel weer rond.

Ik kon mijn oren niet geloven. Adriaan beweerde in zijn kortzichtigheid dat zijn situatie uitzichtloos was. Hij overtreed de wet omdat zijn gezin soms niet rond kan komen. En nu wil hij aan Femke Halsema, in het kader van “vrijheid eerlijk delen” zijn eigen diefstal praktijken legaliseren. En waarschijnlijk zal die Halsema geen afdeling breedbeeld televisies willen oprichten bij de belastingdienst.

Maar geheid dat zij er voor pleit om andere eigendommen van mij af te nemen, namelijk het geld dat op mijn bankrekening staat, of een deel van het geld dat ik in loon van mijn werkgever ontvang. Zowel de JVC televisie en mijn geld zijn beiden mijn eigendom, in beide gevallen gaat het om het legaliseren van diefstal. Adriaan was van mening dat ik die JVC wel kon missen, en Femke is waarschijnlijk van mening dat ik dat geld wel kan missen.

Ik begreep meteen welke vrijheid onze Femke eigenlijk wil delen. Ik kan straks geen televisie meer kijken, maar gelukkig kan Adriaan dat wel.

Toch geen lekker gesprek en toch niet zo leuk om mijn oude klasgenoot weer te zien. Uiteindelijk ben ik gaan bellen met de politie. Toen ik aan de lijn hing vroeg Adriaan nog of ik reservebatterijen had voor mijn afstandsbediening.