Wat zijn westerse waarden?

Om te weten wat westerse waarden eigenlijk zijn moeten we terug in de geschiedenis en ontdekken waarom het westen al sinds de 18e eeuw het voortouw heeft genomen bij de ontwikkelingen op diverse vlakken, zowel sociaal-maatschappelijk, financieel-economisch, taalkundig als politiek-cultureel.

De westerse cultuur is feitelijk begonnen bij de oude Grieken. De Hellenistische cultuur werd gecontinueerd door de Romeinen en later de Byzantijnen. Terwijl in West-Europa de donkere middeleeuwen domineerden, hielden de Byzantijnen de Grieks-Romeinse cultuur in ere, onder Keizer Constantijn werd het Joods-Christelijke gedachtegoed daaraan gekoppeld.

In de laat-Middeleeuwen kwam de Renaissance op gang, welke terughaakte op de oude Griekse filosofie. Deze ‘wedergeboorte’ vond plaats op veel terreinen. Niet alleen op het gebied van de filosofie, maar ook op het terrein van staatsinrichting, de plaats van religies, de kunst, de politiek en vooral de individualisering. Uit dit alles kwam het humanisme naar voren, die het oorspronkelijke Christendom had gepropageerd, toen deze nog een gnostische inslag had, dus zonder interventie van zogenaamde tussenpersonen, pauzen, kardinalen en bisschoppen.

Na de renaissance brak de periode van de reformatie aan en begonnen christenen aan hun eigen herontdekking van hun religie. Het is opvallend dat de protestanten geen tussenpersonen als pauzen of bisschoppen dulden, maar vooral in het begin zich baseerden op een individuele geloofsbelevenis. In reactie op deze reformatie ging de dominante kerkcultuur van het katholicisme in de tegenaanval via de contra-reformatie. Men ziet dat er een terugslag is van de religieuze macht naar het verleden. In deze tijd was bijvoorbeeld de inquisitie, ketter- en heksenjacht het meest actief.

Pas twee eeuwen later brak in West-Europa de verlichting aan. Schrijvers als Jean-Jacques Rousseau en Baron de Montesqieu op politiek-filosofisch gebied en Richard Cantillon en Adam Smith op financieel-economisch terrein gaven al de richting aan voor een verandering van de starheid van het ancien regime. Deze hadden niet alleen een enorme invloed tevens op de Amerikaanse en Franse revoluties die weldra volgden, maar ook op de industriële revolutie welke Europa zou ondergaan.

Nu zag men in de 20e eeuw weer een terugslag of contra-reformatie ten aanzien van de verlichtingsfilosofie, men zou het dus een ‘contra-verlichting’ kunnen noemen. Diverse politiek-ideologische stromingen wilden een terugkeer naar een vorm van autoritaire samenleving. We zagen dit duidelijk reeds in de opkomst van het socialisme eind 19e eeuw, welke enorme consequenties had voor de eeuw erna. Uit de ideologie van het socialisme zijn een aantal totalitaire subideologieën naar voren gekomen, zoals het fascisme, nazisme en het communisme. Deze subideologieën zijn evenals het socialisme despotisch van aard en herbergen tevens een behoorlijke feodale inslag. Het individualisme dat tijdens de renaissance naar boven kwam, maar die eigenlijk reeds aanwezig was in de vroeg-christelijke cultuur werd vooral tijdens de 20e eeuw met groot geweld onderdrukt.

Pas laat in de 20e eeuw kwam er geleidelijk weer een aarzelend herstel van het individualisme en zien we daarom dat er veel belangstelling is voor het liberalisme als levensfilosofie.

Als conclusie kan men stellen dat het liberalisme of liever gezegd het klassiek-liberalisme voort is gekomen uit de Grieks-Romeinse en Joods-Christelijke cultuur en tot volwassenheid is gekomen via de weg van de renaissance, reformatie en verlichting. Men moet niet vergeten dat dit liberalisme zich alleen kon vormen in tijden van individualisering en autonoom denken. Massabewegingen, zowel religieus als seculier van aard met een strakke hiërarchie zijn wat dat betreft haar tegenpolen. Derhalve zijn in mijn opinie de westerse waarden vooral gelegen in de ontplooiïng van het individu en de uitoefening van de individuele vrijheid, dat zijn de vrijheid van meningsuiting, van associatie, van bezitsvorming, van onderwijs, van pers en van geloof.

Als we kijken hoe de Europese Unie zich in dit respect ontwikkelt dan gaat er een aantal alarmbellen af. Allereerst omdat de Eurocratie zich blijkt te schikken naar totalitaire invloeden zoals het socialisme, (het sociaal handvest binnen de afgewezen Grondwet is hiervan een pregnant voorbeeld) en de islam (de Deense cartoonaffaire ligt hierbij nog vers in het geheugen en de veroordeling daarvan door de EU). Dat is ook waarom ik een tegenstander ben en blijf van de Europese Unie en zie het als een groot gevaar voor de westerse waarden en het liberalisme.

Essays:
http://www.omnibusol.com/medieval.html
http://www.objectivistcenter.org/showcontent.aspx?ct=359&printer=Truehttp://www.mises.org/books/ufofes/ch8~3.aspx
http://www.dianahsieh.com/blog/2006/02/islamic-barbarity-versus-western.html
http://www.freerepublic.com/focus/news/739124/posts
Politics/Liberty/Friedman.htmlhttp://changingminds.org/explanations/research/articles/enlightenment.htm
http://www.wsu.edu/~dee/ENLIGHT/PRE.HTM
http://www.wsu.edu/~dee/REFORM/WARS.HTM
http://www.lepg.org/religion.htm
http://www.newgenevacenter.org/west/reformation.htm
http://www.friesian.com/history.htm
http://www.ancient-hebrew.org/12_thought.html
http://www.philosophypages.com/ph/socr.htm
http://encyclopedia.thefreedictionary.com/greek+philosophers
http://plato.stanford.edu/entries/plato/
http://plato.stanford.edu/entries/aristotle-logic/
http://www.capmag.com/articlePrint.asp?ID=3234

Literatuur:
The Siege of Western Civilization: Herb Meyer, 2004
Politically incorrect guide to Islam: Robert Spencer, 2005
Human Action, Ludwig von Mises, 1949
Capitalism, the unknown ideal, Ayn Rand, 1966
Free to choose, Milton Friedman, 1976

Deze lezing werd gepresenteerd in het debat Westerse Beschaving in het Defensief? gepresenteerd in het Internationaal Perscentrum te Antwerpen op 26 juni 2006.