Met dank aan Studenten Vereniging Laissez Faire voor het beschikbaar stellen van deze tekst voor publicatie op internet.

Democratie is een beslissingsmethode die handig kan zijn voor een groep mensen die een gezamenlijk belang nastreven. Zo kunnen bijvoorbeeld een aantal mensen die in tennis geïnteresseerd zijn bij elkaar komen om een tennisvereniging op te starten en afspreken dat ze allemaal contributie voor de vereniging betalen. De leden kunnen afspreken dat ze beslissingen over besteding van de contributie democratisch zullen nemen. Dat betekent dat als de leden het niet unaniem eens zijn over een bepaalde beslissing, dat dan de mogelijkheid waar de meerderheid voor gestemd heeft wordt uitgevoerd. Ook al kan niet iedereen altijd z’n zin hebben, de tennisclub zal voor alle leden voordelig zijn, omdat het tennisactiviteiten mogelijk maakt waar tenslotte alle leden in geïnteresserd zijn.

Het wordt echter iets geheel anders als we het het gaan hebben over democratie als beslissingsmethode voor het beleid van de overheid. Er zijn twee fundamentele verschillen met de tennisvereniging. Ten eerste is het lidmaatschap niet vrijwillig en ben je niet vrij uit de club te stappen als het je niet meer bevalt. Als het beleid van de tennisvereniging je niet bevalt kun je je lidmaatschap opzeggen, stoppen met contributie te betalen en eventueel een andere vereniging opzoeken. Als het beleid van de overheid je niet bevalt kun je niet je lidmaatschap van de overteid opzeggen, maar moet je je toch blijven houden aan alle regelingen van de overheid en contributie (belasting) blijven betalen. De enige mogelijkheid om uit de club van de overheid te stappen is emigratie. Maar het blijft een veschil met de tennisvereniging dat je wel uit een tennisclub kan stappen zonder dat je daarvoor hoeft te verhuizen. En zelfs als je emigreert, dan ben je nog verplicht lid van een andere overheid die je misschien niet bevalt.

Een tweede verschil met de tennisvereniging is dat er geen gezamenlijk belang is. Bij de tennisvereniging streven alle leden de mogelijkheid om te kunnen tennissen na. Wat de overheid betreft is er niets concreets wat we allemaal nastreven. Als de overheid wegen bouwt, dan gaat het om het belang van de mensen die veel mogelijheden willen om te kunnen rijden, maar het is niet het belang van de mensen die daar geen interesse in hebben. Als de overheid kunst subsidieert gaat het om het belang van de mensen die geïnteresseerd zijn in die specifieke vormen van kunst die de overheid subsidieert, maar het is niet het belang van de mensen die geïnteresseerd zijn in andere vormen van kunst of die niet geïnteresseerd zijn in kunst. Het algemeen belang bestaat niet en als men over het algemeen belang praat, praat men slechts over het belang van een bepaalde groep, niet het belang van iedereen. Hoogstens zou je kunnen zeggen dat iedereen het doel nastreeft om goed te kunnen leven. Maar dat doel is nog zo vaag, dat het geen basis kan vormen voor een beleid in ieders belang, omdat iedereen iets anders verstaat onder een goed leven.

Een alternatief voor democratie? Een aanwijzing hiervoor kunnen we vinden door te kijken naar het verschijnsel tennisverenigingen. De democratie is te vergelijken met het systeem dat ieder een verplicht lid zou van een grote tennisvereniging voor heel Nederland die democratisch bestuurd wordt en aan wie een ieder contributie moet betalen. De vereniging organiseert dan allerlei tennisprojecten voor iedereen waaraan ook iedereen onder dwang moet mee betalen. Maar we hoeven toch niet allemaal hetzelfde te doen? Elke meerderheid kan doen wat ze wil zonder een minderheid tot last te zijn en elke minderheid kan ook doen wat ze wil zonder een andere groep tot last te zijn. Het huidige systeem, waarbij er niet één maar vele tennisverenigingen in het land zijn en waarvan het lidmaatschap vrijwillig is, is voordeliger. Er is diversiteit en iedereen kan kiezen om lid te worden van een vereniging die hem/haar het meeste aan aanspreekt of kiezen van geen enkele tennisvereniging lid te worden. En daar waar een nieuwe behoefte ontstaat kunnen mensen het initiatief nemen om een nieuwe tennisvereniging op te starten. Ook alle andere activiteiten en voorzieningen die de overheid nu centraal en uniform regelt en waar iedereen aan mee moet doen zouden op basis van vrijwiligheid geregeld kunnen worden, naar analogie van het systeem van tennisverenigingen.

Wat is vrijheid?

Vrijheid verwijst naar een toestand waarin individuen rechten hebben op basis waarvan ze een bepaalde bewegingsvrijheid hebben, waarbinnen ze zelf mogen kiezen wat ze doen: bijvoorbeeld vrij hun mening uiten, zelf kiezen waar ze willen werken, kiezen hoe ze hun salaris besteden. Nog niet iedereen is het erover eens welke vrijheden mensen precies zouden moeten hebben en wat de grens vormt tussen de vrijheid van de een en de vrijheid van de ander. Een mogelijke grondregel zou kunnen zijn: Iedereen is vrij om te doen en laten wat hij/zij wil, zolang hij/zij daarmee niet een ander vreedzaam persoon schade toebrengt (bijvoorbeeld door diefstal, mishandeling, milieuvervuiling).

Vrijheid en democratie

Vaak worden vrijheid en democratie met elkaar in verband gebracht. Tijdens de omwenteling in Oost-Europa werden bijvoorbeeld leuzen geroepen waarin men vrijheid en democratie eiste. Is er een relatie tussen vrijheid en democratie? Vrijheid gaat over de toestand dat individuen bepaalde dingen mogen doen, zonder daarin door anderen beperkt te worden. Democratie gaat over de manier waarop de wetten van de overheid tot stand komen. Vrijheid en democratie betekenen dus zeker niet hetzelfde. Vrijheid betekent dat er zodanige wetten zijn dat een ieder vrij is en democratie betekent dat wetten tot stand komen op basis van "de meerderheid beslist". Het feit dat er in een bepaald gebied democratie heerst zegt er nog niets over of de mensen in dat gebied vrijheid hebben. Er kan binnen een democratie een bepaald mate van vrijheid zijn, omdat genoeg mensen daarvoor gestemd hebben. Maar als genoeg mensen daarvoor stemmen kunnen er ook bepaalde vrijheden worden ingeperkt door middel van wetten. Geen enkele vrijheid wordt gegarandeerd door democratie. Daarom is het nu juist zo dat democratie onverenigbaar is met vrijheid.

Binnen een democratie legt continu een meerderheid haar wil op aan een minderheid, daarbij de vrijheid van die minderheid ontnemend om zelf te besslissen of ze willen meedoen aan het beleid van die meerderheid. De democratie, net als elke andere vorm van dicatatuur, leidt ertoe dat de ene mens over de andere regeert in plaats van dat iedereen in vrijheid over zijn/haar eigen leven mag beschikken. Het stemrecht binnen een democratie is om twee redenen niet een vrijheid. Ten eerste gaat het niet om vrijheid om over je eigen leven te beslissen, maar om vrijheid om mee te beslissen over alle anderen. Ten tweede oefen je met jouw ene stem geen zeggenschap uit over het beleid van de overheid, omdat je stem verdwijnt in een zee van miljoenen stemmen en dus een verwaarloosbare invloed heeft.

Democratie wordt verward met vrijheid door een verkeerd gebruik van de taal. Men zegt dat democratie betekent dat het volk zichzelf regeert. Door deze zinconstructie lijkt het alsof er sprake is van vrijheid, omdat het gaat over zichzelf regeren – de suggestie is dat het volk vrij is. Maar vrijheid kan niet bestaan voor het volk als collectief wezen. Het volk als geheel kan niet vrij zijn en keuzes maken, omdat er geen gezamenlijk "volksverstand" bestaat. Alleen individuen hebben een verstand en kunnen kiezen en vrijheid bezitten. Democratie kan niet betekenen dat een homogeen volk zichzelf regeert, maar kan slechts betekenen dat continu sommige leden van het volk over het doen en laten van andere leden van het volk mogen meebeslissen.

Als er in een bepaald gebied democratie ontstaat, hoor je vaak zeggen dat dat betekent dat het daar wonende volk zelfbeschikkingsrecht verkrijgt. Maar dat is een waanzinnige zinsconstructie. Als er democratisch een beslissing wordt genomen, betetent het niet dat het volk als geheel vrij die beslissing neemt. Die beslissing is niet de keuze van een gezamenlijk verstand van het volk, maar slechts de uitkomst van een beslissingsmethode. Men kan pas praten over zelfbeschikking voor een volk, niet als men daarmee de beslissingsmethode democratie bedoelt, maar als men daarmee bedoelt dat alle leden van dat volk als individuen vrije keuzes over hun eigen leven kunnen maken.

Democratie en recht

Democratie is in onze tijd een nieuw heiligdom dat door velen vereerd wordt. Maar wat is er zo rechtvaardig aan democratie? Democratie heeft tot gevolg dat men een actie als moreel aanvaardt als er genoeg mensen voor stemmen. Een wet zou rechtvaardig zijn, niet omdat die gebaseerd is op een fundamenteel rechtsbeginsel, maar omdat een aantal mensen ervoor gestemd hebben. Zouden moord en verkrachting ook rechtvaardig worden als er democratisch een wet wordt aangenomen die dat goedkeurt? En als democratie dan werkelijk de juiste maatstaf zou zijn voor hoe mensen binnen een maatschappij met elkaar om behoren te gaan, waarom wordt het dan niet consequent toegepast? Als je op straat wandelt en je komt twee dieven tegen die erover willen stemmen of ze van jou belasting mogen heffen en jij stemt tegen en zij stemmen alletwee voor, mogen ze je dan bestelen? Als je het democratische principe consequent zou toepassen zou het antwoord ja zijn.

stemmen.jpg - 21273 Bytes

De functie van de poliek is het reduceren van de diversiteit van individuele doelen tot een stelsel gemeenschappelijke doelen.

David Friedman

De vraag is niet of wij slaaf zijn voor een ‘goed’ doel of voor een ‘slecht’ doel. De vraag is niet dictatuur door een goede bende of door een slechte bende. De vraag is vrijheid of dictatuur.

Ayn Rand

Wilt U dat 14.000.000 Nederlanders aandeelhouder zijn van een 14.000.000/14.000.001-ste gedeelte van uw leven en hierover kunnen beschikken? Of wilt u liever uw eigen leven leiden?

Sjef Roark


De homepage van Henry Sturman

Email: henry@sturman.net

1 REACTIE

  1. Ik snap er helemaal niks van:S
    wat heeft democratie nou weer met tennisen te maken..
    Nou weet ik nog niet wat democratie is!!

Comments are closed.