Verantwoordelijkheid in een sociaal-democratie

Onder het klassiek liberalisme is de overheid ondergeschikt aan de wet maar is niet de bron van de wet.

Het wordt vaak gezegd dat we van elkaar leren en dat de wet als een instructiemiddel hiertoe kan dienen. Maar we moeten ons dan wel realiseren wat er geleerd wordt en wat er onderwezen wordt. Feitelijk worden er onder het klassiek liberalisme en onder de sociaal-democratie heel verschillende lessen gegeven.

Onder het klassiek liberalisme is de overheid ondergeschikt aan de wet maar is niet de bron van de wet. De creatie van de wet vindt plaats op een decentrale manier, zoals in het klassieke voorbeeld van de Engelse ‘common law’ [waarbij de wet op basis van jurisprudentie gecreëerd werd als uitwerking van het eigendomsrecht en het recht op eigen lijf en leden -red.]. Dit systeem instrueert ons dat mensen verantwoordelijk zijn voor hun eigen situatie, tenzij zij specifieke individuen kunnen identificeren die hun rechten geschonden hebben. Ontevredenheid met de eigen situatie rechtvaardigt alleen dan een juridische remedie als een persoon de specifieke mensen kan aanwijzen die zijn rechten hebben geschonden en die dus een zekere verantwoordelijkheid dragen voor zijn situatie.

Onder een sociaal-democratie daarentegen is de overheid de bron van de wet via centrale wetgeving. Iemand die ontevreden is over zijn situatie wordt in feite geadviseerd om niet zijn gedrag aan te passen, maar om te lobbyen voor begunstigende wetgeving. De bron van de ontevredenheid wordt daarmee niet gelegd bij ongepast of ongeschikt gedrag maar in een bepaalde maatschappelijke ‘misstand’, die met wetgeving gecorrigeerd moet worden.

Wanneer bijvoorbeeld alcohol-, en drugsverslaafden zichzelf schaden, dan is er onder het klassiek liberalisme geen redelijke basis voor hen om te claimen dat andere personen hun rechten geschonden hebben. De remedie voor hun probleem noodzaakt het stoppen van de verslaving, iets dat grotendeels een kwestie is van een eigen morele keuze. Echter onder een sociaal-democratie zijn er sterke prikkels aanwezig om het morele falen als een ziekte te bestempelen. Dit genereert werk en aanzien voor de aanbieders van gesubsidieerde therapeutische diensten. Het genereert tevens steun aan de verslaafden, die erdoor verlost worden van de eigen verantwoordelijkheid voor hun situatie. Zowel de verslaafden als de aanbieders van de gesubsidieerde diensten winnen er dus bij om de verslaving te laten kwalificeren voor gesubsidieerde ‘hulpverlening’ en sociale uitkeringen.

Het was al lang bekend dat de efficiëntie van collectivistisch beleid bedroevend was. Maar de moraliteit ervan is zeker niet beter!

Vertaald uit: Progress, Poverty, and Democracy in: Richard M. Ebeling (ed.), American Perestroika (p.126/127). De titel is toegevoegd.

Richard E. Wagner is professor in de economie aan de George Mason Universiteit. Hij schreef vele boeken, waaronder Public Debt in a Democratic Society en Democracy in Deficit (beide met als coauteur Nobelprijswinnaar James Buchanan), Inheritance and the State en Parchment, Guns and Constitutional Order.

Dit artikel verscheen eerder op: