Geloof in Vrijheid: Libertarische Principes en de Psychiatrische Praktijken – Thomas Szasz

Thomas Szasz

In zijn recentste boek, Geloof in Vrijheid: Libertarische Principes en de Psychiatrische Praktijken, daagt de psychiater Thomas Szasz, die sinds lang de verdediging op zich neemt om onvrijwillige opsluiting af te schaffen, de libertariërs uit om het libertarische credo van zelfbeschikkingsrecht en niet-agressie op mensen toe te passen die van psychische afwijking worden beschuldigd.

Hoewel libertariërs, zowel vroeger als huidig, vele critische ideeën betreffende economische reguleringen hebben geventileerd waarmee Szasz akkoord gaat, hebben velen geen oog gehad voor, of zelfs openlijk de opsluiting en de gedwongen behandeling van dergelijke mensen gesteund. Szasz argumenteert dat de detentie en vrijheidsberoving, alsmede de gedwongen behandeling, van onschuldige mensen die van psychische afwijking worden beschuldigd een ongehoorde schending van de libertarische principes – erger dan economische reguleringen – zijn.

Szasz stelt dat het hanteren van dwang in de psychiatrie in onze Westerse maatschappij een manifestatie is van wat hij de “therapeutische staat” noemt; dat libertariërs dit moeten erkennen en bestrijden als zij werkelijk geinteresseerd zijn in het creëren van een echt vrije maatschappij. Szasz laakt de ideeën die door wiskunde economen naar voren worden gebracht en de omarming van de wiskunde in de economie door vele libertariërs. Szasz vergelijkt de dwaasheid van de wiskunde economen met de dwaasheid van hen die staande houden dat de existentiële problemen van diegene die het etiket psychische afwijking opgeplakt krijgen, dezulke zijn die op een gedwongen manier door de moderne medische wetenschap zouden moeten aangepakt worden. Szasz omschrijft de uiteenzettingen van de moderne economen en psychiaters als voorbeelden van “scientisme,” of imitaties van de moderne wetenschap.

Alvorens een overzicht te geven van de standpunten die libertariërs zowel in het verleden als heden innemen ten aanzien van de psychiatrie, stelt Szasz “The American Civil Liberties Union” (ACLU), in haar de weigering om tegen onvrijwillige opname in de psychiatrie – wat hij de psychiatrische slavernij noemt – te protesteren, aan de kaak. Veertig jaar na publicatie van zijn eerste critische uitlatingen over de houding van de ACLU ten aanzien van de onvrijwillige opname, toont Szasz aan dat ACLU als organisatie geëvolueerd is tot een totaal toegewijde verdediger van de dwangpsychiatrie. Hoewel geen libertarische organisatie, maar haar reputatie op te komen voor het recht op vrije meningsuiting – behalve voor psychiatrische patiënten – heeft veel schade berokkent in de slag voor het afschaffen van onvrijwillige opname. In de loop van de afgelopen vier decennia heeft de ACLU er toe bijgedragen van deze instelling, die een ongehoorde overtreder van de vrijheid is, een positief!
beeld te geven; als ging het om een instelling die mensen “helpt”, en dus het idee, dat het gedwongen “ondergaan” van psychiatrische “hulpverlening” een “burgerrecht is” en niet een ongehoorde schending van de rechten van de mens, algemeen aanvaarbaar heeft gemaakt. Van de ACLU kan worden gesteld, dat deze instelling ons niet alleen niet helpt, maar libertariërs tegenwerkt.

Pakkend is het relaas die hij brengt over de halsstarrigheid waarmee Bertrand Russell zijn zoon John in de jaren ’50 in een psychiatrische instelling tracht te doen opsluiten, ondanks de bereidheid van John’s moeder, Dora Black, om haar zoon bij zich te nemen. Het was Russell’s streven geweest zijn beide kinderen, John en Katherine, uit zijn huwelijk met Dora Black, te zien opgroeien tot super-kinderen. Met John ging het – tot Russell’s verbittering – de verkeerde kant uit. Szasz beweert dat Russell’s onvermoeibare streven om John op te sluiten en hem het zwijgen op te leggen te maken had met het feit dat mensen zoals hij niet willen dat hun kinderen vrij zijn als ze een te zware last henzelf betekenen en de gemakkelijkste uitweg voor dit dilemma in de hulp inroepen van de psychiatrie bestond. In die tijd was het een geplogenheid dat verwanten en kennissen scheidende ouders verweten hun kinderen aan hun lot over te laten; ze moesten dan maar aan het publieke oog onttrokke!
n worden. Het inschakelen van de psychiatrie beschermt de ouder ten koste van het kind en diens vrijheid. Russell is het prototype van de ouder die onder het mom van de noodzaak van een “medische behandeling” zich ontdoet van een lastigaard.

Szasz laat acht prominente libertariërs de revue passeren, en toont aan waar zij juist en waar ze het bij het verkeerde eind hadden in hun analyse van de psychiatrische slavernij. Interessant is zijn biografische schets van de libertarische econoom en transsexueel Dierdre McCloskey, en het geleden psychiatrisch geweld door toedoen van Dierdre’s zuster. Deirdre was geboren als Donald McCloskey; diens besluit om zich te laten ombouwen tot vrouw bracht zijn zuster Laura McCloskey, een psychologieprofessor bij de Universiteit van Arizona, ertoe alles in het werk te zetten tot gedwongen opname. Deirdre werd tweemaal in haar opdracht gecolloceerd; uitendelijk heeft ze in haar poging tot zowel een permanente opsluiting als het opleggen van een “behandeling” voor zijn ziekte gefaald. Szasz doet ook omstandig de betrokkenheid van prominente psychiaters in de vervolging van McCloskey uit de doeken.

Velen uit het progressieve en linkse kamp zullen ongetwijfeld Szasz afdoen als een rechtse reactionair. Ze zijn vergeten hoe ze in de 70-tiger jaren zelf nog vonden dat de regentenmentaliteit aan de kaak gesteld en de bolwerken ontmanteld moesten worden. Toen stak de antipsychiatrie de kop op en verkondigde dat de maatschappij één immense open krankzinnigeninrichting was en dat de mensen die dat door hadden het zwijgen opgelegd moest worden en opgesloten, gereïntegreerd, weer aangepast, van hun krankzinnige ideeën verlost en gewoon weer moesten leren het spel mee te spelen. Dat was natuurlijk vreselijk ketters en de gevestigde orde heeft met haar critici dus gedaan wat het de hele mensengeschiedenis in haar arrogantie altijd gedaan heeft. Ze werden uitgelachen, niet serieus genomen, uitgestoten en belachelijk gemaakt.

Laura McCloskey maakte gebruik van wetten die gedwongen opname mogelijk maken en kon daarvoor rekenen op de medewerking van de met belastingen gefinancierde politieambtenaren in haar pogingen om haar vroegere broer op te sluiten en om hem tegen zijn wil te “behandelen”. De belastingen die Laura McCloskey ten dienste stonden om haar vroegere broer vast te houden, zijn de publieke fondsen waarvan de linkse progressieven vinden dat die – samen met de publieke uitgaven voor andere diensten van openbaar nut – gerust mogen toenemen. Dat de progressieven die de met openbare fondsen gefinancierde dwangpsychiatrie aanvaarden zich eens bezinnen over de ellende die Laura McCloskey haar vroegere broer heeft aangedaan alvorens zij daar verder niet om bekommeren.Het is niet genoeg om te zeggen dat wat met Deirdre McCloskey gebeurde, een “misbruik” van de psychiatrie was. Wat met Deirdre McCloskey gebeurde is standaardprocedure in psychiatrische praktijken en zijn belangrijke misbruiken va!
n zowel de medische ethiek als van de rechten van de mens.

Het boek van Szasz is ook een oproep naar herwaardering van familiewaarden in aanzicht van een beweging die er niet voor terugdeinst om soms familieleden tegen hun zin te laten opnemen en tegen hun wil te laten behandelen. De psychiatrie laat nooit na er het publiek aan te herinneren hoe psychische afwijkingen families kunnen verwoesten en hoe alleen de ter hulp geroepen psychiatrie redding brengt. Eigenlijk is het juist andersom, stelt Szasz. Het is de onvrijwillige opsluiting en gedwongen psychiatrische behandeling van de individuen die van psychische afwijking worden verdacht, die verwoestend werkt.

Hoe men onder andere te werk gaat – met inschakeling van de psychiatrie – om iemand mentaal te breken heb ik aan de lijve onder vonden: men moet een dwingende druk op hem uitoefenen. Het best lukt dit door kleine, actieve groepen te laten doordringen in het privéleven van het slachtoffer en druk te gaan uitoefenen in zijn privéleven. In de geest van het doelwit moet zich de gedachte nestelen dat hij nooit met rust zal gelaten worden.
Concreet zou dit betekenen dat men zich eerst vertrouwd moeten maken met het privéleven van het slachtoffer. Waar woont hij, wie zijn zijn vrienden, waar haalt hij zijn boodschappen, waar zoekt hij zijn ontspanning, e.d.? Met al die informatie moet dan een langdurige campagne van intimidatie, laster en getreiter worden gevoerd.
Het doel daarbij is een gevoel van constante dreiging te creëren. Het slachtoffer zal een gevoel van onmacht krijgen, omdat hij de situatie niet meer in de hand heeft. De acties moeten niet enkel de persoon zelf intimideren, maar hem ook isoleren. Personen in zijn sociale omgeving moeten er ook last van krijgen, zodat ze uiteindelijk minder met hem willen omgaan en de kant kiezen van zijn belagers. Heeft hij inzicht in wat er rondom hem gebeurt en beklaagt hij zich daarover, dan is kans reël dat men hem paranoïde verklaart want strict juridisch is het moeilijk scheiden tussen schijn en ware intentie. Dit zal hem uiteindelijk kraken. Dit dus, is mij overkomen.

Het is de psychiatrie en de beweging voor geestelijke gezondheid die huidig de grootste stokers van huiselijk geweld en de vernietiging van families zijn. Nooit in de geschiedenis heeft een beweging zo stoutmoedig geijverd om de vrijheid en het menszijn te ontnemen van een klasse van mensen dan juist de moderne geestelijke gezondheidsbeweging, zonder een strobreed in de weg te zijn gelegd. Eén van de belangrijkste aspecten van de gedachte van Szasz is: wees vooral aardig voor uw familieleden wanneer hun gedrag u ergert. Wees niet zoals een Betrand Russell of Laura McCloskey. Neem gewoon afstand van een een familielid als u er niet mee kunt opschietenen of u in verwarring brengt.
Als het zover komt dat u overweegt of gedwongen opname niet aangewezen is, moet u niet zozeer daar toe overgaan als wel u van hem distanciëren, dan is het duidelijk tijd om van deze persoon zoveel mogelijk gescheiden te leven. Ongeweldadige conflict resolutie vangt thuis aan. Faith in Freedom is de neerslag van omzeggens een mensenleven lang intens nadenken over een onderwerp waar weinig mensen blijven bij stil staan. Szasz toont aan dat zowel in het verleden als vandaag mensen die een liefde voor de vrijheid voorwenden bijna altijd toegaven aan de eisen van de beweging voor geestelijke gezondheidszorg en dat zij mensen, die van psychische afwijking worden verdacht, van hun persoonlijke vrijheid en verantwoordelijkheid hebben beroofd. Szasz daagt zijn lezers uit om hun libertarische principes niet op te geven wanneer ze geconfronteerd worden met de niet nalatende propaganda het andersom te doen.

Zie ook: The Thomas S. Szasz Cybercenter for Liberty and Responsibility