Ook al is de wereld waarin we vrij zijn om goederen en diensten over de grenzen heen te kopen en te verkopen nog veraf, toch is dat voor heel veel mensen een streefdoel. Politici van over heel de wereld proberen tijdens hun topontmoetingen de vrije handel uit te breiden, ook al gaat dat erg langzaam. Wat de vrijheid van beweging voor mensen betreft, doen politici tijdens hun topontmoetingen helaas alles wat in hun macht ligt om die te beperken. Dat is sinds de jaren ’70 een erg opvallend streven van de welvarende Europese landen. Terwijl het Schengen-akkoord ons bewegingsvrijheid garandeert binnen de Unie, proberen de overheden van de EU-lidstaten te verhinderen dat er buitenstaanders de Unie binnendringen. Dat resulteert in erg hoge muren aan de buitengrenzen en strengere controles van de bewegingen van mensen binnen de Unie.

Burgers van zo’n 120 landen hebben een visum nodig om de EU binnen te kunnen. Een visum is moeilijk te krijgen, vooral als je ergens vervolgd wordt. De EU verplicht privé-luchtvaartmaatschappijen – op straffe van zware boetes – om voor douane te spelen en de klanten eruit te pikken die met een vals paspoort of een vals visum zouden kunnen reizen. Werknemers die dit soort zaken niet kunnen beoordelen, worden toch verplicht om zulke mensen eruit te wieden. De meeste mensen die asiel willen vragen in de EU komen er dus niet eens in – gesteld dat ze al asiel zouden krijgen als ze er wel in mochten! Meer dan twee derde van de passagiers die de afgelopen twee jaar in de luchthaven van Arlanda/Stockholm aankomen zonder een geldig paspoort of visum hebben de toestemming gekregen zich in Zweden te vestigen, hetzij als vluchteling, hetzij om humanitaire redenen. Die nooduitgang wordt nu afgesloten.

Dit strengere beleid veroorzaakt tragische uitwassen die de rest van de wereld met verstomming slaan. Een havenbeambte in Dover die een container openmaakt en 58 Chinese vluchtelingen ontdekt, omgekomen door hitte en verstikking, omdat ze zich probeerden schuil te houden voor de immigratiediensten. In Zuid-Spanje spoelen de lijken aan van Afrikanen die verdronken toen ze de Middellandse Zee probeerden over te steken, al zwemmend, of in gammele bootjes. Het zijn de grote drama’s die de aandacht trekken, maar intussen wordt er ook dagelijks een minder opzienbarende tol geëist. Volgens de Nederlandse NGO United valt er iedere dag één dode bij een poging om de Europese grens over te steken. De enige manier om Europa binnen te komen gaat voor vele vrouwen via een misdaadsyndicaat dat ze dwingt tot prostitutie en dreigt ze aan te geven bij de autoriteiten als ze zich verzetten. Als je mensen met visa of andere maatregelen belet om wettelijk de EU binnen te komen, moeten ze wel hun toevlucht zoeken tot drastische en gevaarlijke methoden om het illegaal te doen. Vaak vallen ze in de klauwen van gewetenloze mensensmokkelaar die exorbitante prijzen vragen maar er niet aan denken hun eigen leven op het spel te zetten.

Wanneer de Europese Unie door steeds strengere maatregelen en controles probeert te voorkomen dat er buitenlanders naar hier komen, zijn de vluchtelingen wel verplicht steeds grotere risico’s te nemen. Als je ziet dat mensen daartoe bereid zijn om in Europa te komen, moeten de politici zich ernstig afvragen of ze de behoefte aan bescherming van de vluchtelingen wel juist hebben ingeschat. Het ligt voor de hand dat ieder voor zichzelf moet beslissen of het al dan niet nodig of goed is om naar een ander land te vluchten of te emigreren, zonder dat je daarbij gehinderd wordt door grenzen en verboden.

Dat geldt ook voor zogenaamde “economische vluchtelingen”, namelijk mensen die economische ontbering achter zich willen laten om naar een land te gaan waar ze de kans hebben om een beter leven op te bouwen. Er kan geen sprake zijn van een echte economische globalisering zo lang mensen niet over nationale grenzen heen op zoek mogen gaan naar werk. Honderd jaar geleden waren er wel een miljoen Zweden die naar Amerika emigreerden om daar een beter bestaan op te bouwen. Mensen met diezelfde intentie komen Zweden vandaag niet in – tenzij ze toevallig steratleten zijn of “buitenlandse experts”. De westerse wereld strafte terecht de communistisch landen af die hun burgers het recht ontzegden te emigreren. Maar nu ze dat recht wel hebben, verbieden we ze de toegang tot onze eigen landen.

Het is geen kwestie van “tegemoetkomen” of “edelmoedigheid” wanneer we onze grenzen openzetten voor vluchtelingen en immigranten, net zo min als wanneer we onze markt openstellen voor de import. Zeker in een dunbevolkt land als Zweden zou meer immigratie misschien wel eens een voorwaarde kunnen zijn om een levensvatbare economie met een garantie op welvaart te verzekeren voor de volgende generatie. De landen van de Europese Unie hebben af te rekenen met dalende geboortecijfers en een verouderende bevolking. Volgens het UNFPA, het bevolkingsfonds van de VN, kunnen we er nog best 1,6 miljoen migranten per jaar bij hebben als we de bevolking van de Europese Unie tot het jaar 2050 op peil willen houden. En als we de verhouding tussen de actieve en de gepensioneerde bevolking stabiel willen houden, heeft de EU ieder jaar wel 13,5 miljoen migranten nodig. Het zal in de toekomst een hele uitdaging worden om mensen te overtuigen hier naartoe te komen, niet om ze bij ons weg te houden .

Het is fundamenteel verkeerd om migranten te beschouwen als een last voor een land. Zij vertegenwoordigen mankracht en een vergroting van de consumptie die zorgen voor een groeiende markt. Er zijn meer mensen die kunnen produceren, consumeren en nieuwe ideeën spuien. Als je meer mensen ziet als een probleem, zijn meer geboorten net zo goed een probleem. Als de lonen de productiviteit, de hoeveelheid die geproduceerd wordt, maar kunnen bijhouden, is er geen reden waarom dat werkloosheid voor gevolg zou hebben. Zelfs mensen die een nadelige start maken in Zweden kunnen in de loop van hun leven gewoonlijk meer teruggeven aan de maatschappij – en aan de staatskas – dan ze oorspronkelijk gekost hebben. Als grote groepen migranten blijvend afhankelijk worden van aalmoezen, is dat niet zozeer een reden om hun aard bij te schaven, dan wel om ons sociaal zekerheidssysteem en de regels op onze arbeidsmarkt te herbekijken. Als je naar de Europese Unie komt en je hebt geen opleiding geno ten, en je kent de taal niet, en dan mag je nog niet concurreren met lagere lonen of anderszins minderwaardige arbeid, dan krijg je helemaal geen kans. Dan is het makkelijker om je hand op te houden, misschien wel je hele leven, en dat is niet bevorderlijk voor je zelfrespect. In dat geval is het beter om tegen een lager loon te beginnen en dat te zien stijgen met je groeiende ervaring. In een gezonde economie hoeft een laag loon aan het begin van de loopbaan niet te betekenen dat de werkelijke verdiensten in het algemeen naar beneden gaan omdat ze de prijzen van de goederen en diensten die we consumeren laag houden.

De vrijheid om te immigreren of te emigreren is ook belangrijk voor een dynamische maatschappij. Op die manier kunnen mensen met verschillende uitgangspunten en waardepatronen onze langetermijnproblemen aanpakken en er een creatieve oplossing voor vinden. Migranten kunnen gebruik maken van wat er mogelijk is binnen onze Zweedse cultuur en dat combineren met hun eigen tradities, en als Zweden kunnen wij hetzelfde doen. Het is geen toeval dat de Verenigde Staten, de meest dynamische maatschappij uit de geschiedenis, opgebouwd werd door immigranten. Ooit begon president Roosevelt een speech met de woorden: my fellow immigrants. Zelfs vandaag nemen de VS nog altijd meer immigranten op dan alle andere landen, waardoor ze het probleem van vergrijzing zoals dat in de EU bestaat, vermijden. Op die manier blijven de Verenigde Staten zichzelf constant vernieuwen en leggen ze de basis voor een duurzame globale leidersrol – zowel economisch, cultureel als wetenschappelijk.

Uit het boek Leve de Globalisering, van Johan Norberg, vertaling Bea De Koster, Uitgeverij Houtekiet, ISBN: 905240688X

Bekroond met de Antony Fisher International Memorial Award.

Te bestellen bij BOL voor 19.95 EUR.

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR