De Volkskrant van 3 mei jl. besteedt een artikel (,,Kapitalisme moet van paus menselijke…
De Volkskrant van 3 mei jl. besteedt een artikel (,,Kapitalisme moet van paus menselijke trekken krijgen”) aan de pauselijke encycliek Centesimus Annus die daags daarvoor was gepubliceerd. De pauselijke boodschap komt in het kort op het volgende neer:
het socialisme/marxisme heeft definitief afgedaan en de paus geeft toe dat het kapitalisme op dit moment als economisch systeem het best tegemoet komt aan de fundamentele rechten en behoeften van de mens. Dat is al heel wat.
In pauselijke kringen is het kapitalisme echter nog steeds onbemind, en dus onbekend, want wat blijkt? De paus steunt weliswaar het kapitalisme, naar dan wel een kapitalisme met een ethische en religieuze kern. Niet zoals het huidige kapitalisme, dat in de ogen van de paus net als het marxisme alle morele waarden negeert.
Wellicht dat deze pauselijke uitspraken leiden tot een herlevende belangstelling voor het kapitalisme. Wellicht dat de vitaliteit en het succes van dat dekselse kapitalisme leidt tot nieuwsgierigheid naar het hoe, wat en waarom van dit economische systeem. Tijdens deze (her-)ontdekkingstocht zullen nieuwsgierigen stuiten op auteurs die het kapitalisme al jaren geleden een morele ondergrond hebben verschaft. Maar dan wel de moraliteit van de vrije mens. Het kapitalisme is immers succesvol, niet omdat het betere economische trucjes kent dan het socialisme, maar omdat het is gebaseerd op het vrije handelen van het individu. Uiteindelijk wordt welvaart gecreëerd door vrije mensen.
Maar toch, enige nuancering van het bovenstaande is wel op z’n plaats. De paus spreekt over het huidige kapitalisme en ook al is het huidige kapitalisme in moreel opzicht beter verdedigbaar dan het ideaal (staats)socialisme, en worden zeker niet, zoals de paus stelt, alle morele waarden (van de vrije mens) genegeerd, toch is het goed te bedekken dat het huidige kapitalisme niet onvoorwaardelijk verdedigd kan worden, ik betwijfel namelijk of de meeste pionnen van het huidige economische spel op de hoogte zijn van of überhaupt geïnteresseerd zijn in de morele basis van het kapitalisme. De economische geschiedenis van de afgelopen hondervijftig jaar versterkt deze twijfel alleen maar. Zijn het immers niet ondernemers, aandeelhouders, en werknemers geweest die vaak geroepen hebben om overheidsingrijpen? Is het niet zo dat juist vanuit de particuliere sector de grootste aanslagen zijn gepleegd op het systeem van de vrije markt met al haar spelregels?
Ik ben het met de paus in die zin eens dat het huidige economische systeem nóg veel te weinig morele ondergrond bezit. Echter het ideaal-kapitalisme heeft wel degelijk een stevige morele basis én is een economisch systeem met menselijke trekken.
Ik denk dat libertariërs maar al te graag gehoor geven aan de pauselijke oproep het kapitalisme een ethische kern te geven. Hopelijk stimuleert deze oproep ook anderen op zoek te gaan naar de menselijke trekken van het kapitalisme, nu de onmenselijke trekken van het praktisch-socialisme maar al te duidelijk (en bloedig) zijn aangetoond. Tijdens hun speurtocht stuiten ze wellicht op de Vrijbrief in vernieuwde vorm. Ik hoop dat de nieuwe kaft U bevalt.